„MOJE PEDAGOGICZNE CREDO”

John Dewey „MOJE PEDAGOGICZNE CREDO” Wydawnictwo Akademickie „Żak”; Warszawa 2005 Co to jest wychowanie? Wychowanie- proces wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku; najlepiej dzięki pobudzaniu wrodzonych sił dziecka przez wymogi społeczne sytuacji, w której się znalazło. Przygotować dziecko do przyszłego życia znaczy: dać mu panowanie nad sobą; znaczy: tak je wychować, aby w każdej chwili umiało w całej pełni korzystać ze swych uzdolnień tak, by jego oko, ucho i ręka były stale gotowymi narzędziami wykonawczymi, aby jego inteligencja wlot ogarniała zmienne sytuacje, w których wypadnie mu działać, tak wreszcie, aby jego siły wykonawcze były przygotowane do działania oszczędnego i wydajnego. Wychowanie ma dwa aspekty równie ważne: psychologiczny i socjologiczny. Jeśli usuniemy czynnik społeczny, pozostanie nam czysta abstrakcja, jeśli natomiast ze społeczeństwa wyłączymy czynnik indywidualny, pozostanie bezwładna i bezduszna masa. Co to jest szkoła? Szkoła to instytucja społeczna, przedstawiająca pewną formę obecnego życia, wartą przeżycia, przez co dokonuje się wychowywanie, które powinno wyrastać z życia domowego – podjąć i kontynuować czynności, wartości, z którymi dziecko zapoznało się już w domu. Szkoła tak musi zapoznawać z rzeczami i zjawiskami tak by dziecko potrafiło odgrywać w nich samodzielną rolę. Szkoła ma obowiązek prowadzić wychowanie moralne. Najlepsze i najgłębsze nawyki moralne zdobywa się w bezpiecznych i żywych stosunkach z innymi w połączeniu pracy i myśli. Nauczyciel natomiast nie tylko przekazuje wiedzę, ale powinien dokonywać nieustannie umiejętnego doboru wpływów, mających oddziaływać na dziecko, i aby mu dopomagać w dawaniu właściwych odpowiedzi, czyli reakcji na te wpływy. Egzaminy są użyteczne jedynie jako sprawdziany przystosowania się dziecka do wymogów życia społecznego i o tyle tylko mają sens, o ile pozwalają określić, do jakiej czynności i pracy społecznej dziecko wykazuje najwięcej zdolności. O przedmiotach nauczania szkolnego. Każdy przedmiot powinien ustosunkowywać się do życia społecznego dziecka. Jedyną drogą uświadomienia dziecku jego społecznego dziedzictwa jest danie mu możliwości wykonywania tych samych fundamentalnych typów zajęć, które uczyniły cywilizację tym, czym jest, robiąc mianowicie ośrodkiem korelacji tzw. zajęcia ekspresyjne i konstrukcyjne. Niedobrze jak przyrodę przedstawia się w postaci nowej wiedzy. Nauka przyrody posiada wartość, przez to, że daje możliwość interpretowania i sprawdzania doświadczenia już nabytego. W idealnym programie nauczania nie ma żadnej kolejności i następstwa przedmiotów, lecz wyzwalanie w dziecku nowych nastawień i zainteresowań w stosunku do doświadczenia. O istocie metody w nauczaniu Nauczanie ma następować zgodnie z naturalnym rozwojem; kształcić żywe i coraz doskonalsze wyobrażenia o nauczanych zjawiskach; kontakt z przedmiotami ma odbywać się w doświadczeniu. Szkoła ma rozwijać zainteresowania. Tłumienie ich oznacza podstawiać na miejsce dziecka człowieka dorosłego i w ten sposób osłabiać jego intelektualną ciekawość i ruchliwość, niweczyć inicjatywę oraz zabijać chęć do pracy. Nie należy też zbytnio ulegać zainteresowaniom, bo to oznacza popierać przemijające na niekorzyść trwałych, oznacza, że nie docieramy w głąb, pod powierzchnię, a to prowadzi do stawiania zachcianek i kaprysów w miejsce prawdziwych, głębokich zainteresowań. Szkoła a postęp społeczny. Wychowanie jest podstawową metodą dokonywania postępu społecznego i reform. Sztuka takiego kształtowania zasobów ludzkich i przystosowywania ich do służby społecznej jest sztuką najwyższą i najzaszczytniejszą; powołani do tej sztuki powinni być najlepsi arty ści, bo nie ma takiej bystrości umysłu, takiej zdolności wczuwania w duszę dziecięcą, takiego taktu wewnętrznego, takich wreszcie zdolności wykonawczych, które by były za wielkie na pełnienie tej służby. Nauczyciel jest powołany nie tylko do kształcenia jednostek, ale i do kształtowania odpowiedniego życia społecznego. W ten tylko sposób nauczyciel będzie prorokiem Boga oraz twórczym przewodnikiem w drodze do urzeczywistnienia prawdziwego Królestwa Bożego.