"CIĘŻSZĄ PODAJCIE MI ZBROJĘ"

" Cięższą podajcie mi zbroję" JADWIGA CHAMIEC Wyd. Czytelnik; Warszawa 1988 Jadwiga Chamiec (ur. 15 października 1900 r. we wsi Gumowo koło Ciechanowa, zm. w 1995r.) – polska pisarka, autorka książek i słuchowisk radiowych dla dzieci i młodzieży. Córka Adama Mierzejewskiego i Józefy z domu Oxińskiej. Matka aktora Krzysztofa Chamca(1930-2001) i Anny Chamiec, siostry zakonnej. Od 1917 r. studiowała na Wydziale Humanistycznym Wolnej Wszechnicy Polskiej (Warszawa). W 1919 poślubiła Bronisława Jaxa-Chamca, i zamieszkała na Wołyniu. Debiutowała w 1936 w piśmie "Tygodnik Kobiety" nowelą pt. Gałązka jemioły. W czasie II wojny światowej przebywała wraz z rodziną na Lubelszczyźnie, w Prawiednikach. Współpracowała z Armią Krajową. Po 1945 r. mieszkała w Bystrzycy Kłodzkiej, jako nauczycielka języka polskiego i francuskiego. W latach 1949-1953 mieszkała we Wrocławiu, gdzie pracowała m.in. w szkołach oraz Państwowym Ośrodku Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Przemysłu Budowlanego. Od 1949 r. publikowała na łamach tygodnika "Płomyk" i "Płomyczek" utwory dla dzieci i młodzieży. W 1953 r. przeniosła się na stałe do Warszawy. Autorka kilkunastu książek dla dzieci i młodzieży (dwie z nich napisała z córką, Anną Chamiec) oraz opowiadań i powieści dla dorosłych a także kilkudziesięciu słuchowisk radiowych, m.in.: Scherzo z tamtych lat (1962), Baśka z ulicy Rybnej (1964), Za szumnym Dniestrem, na Cecorskim polu (1967), Gniew ludu (1968), Jego królewska mość Cukier I (1968), Trucizna niewoli (1968), Romeo i Julia (1970), Szlakiem dawnych wspomnień (1971), O roku ów (1972),Bohater o trzech obliczach (1975), Grecka Olimpiada (1975), Skądże ty kasztelanicu? (1976),Taka była prawda (1977), By się ojczyźnie dobrze działo (1978), Trójkolorowa kokarda (1979). Była członkiem Związku Literatów Polskich (1952-1983) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-1995). W 1970 r. otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Mieszkała w Warszawie przy ul. Paryskiej, na Saskiej Kępie. 1. W Wilnie wielkim mieście a) Narodowa Pamiątka 1817 rok. Pogrzeb Tadeusza Kościuszki. Uczestniczy w nim Adam Mickiewicz z przyjaciółmi: Onufrym Pietraszkiewiczem, Józefem Jeżowskim, Franciszkiem Hieronimem Malewskim. Było wiele znakomitych osobowości. Wojciech Rembosz- bezręki starzec, przeciwnik cara, patriota, odwiedzał nocami dom Mikołaja Mickiewicza w Nowogródku, również odbywały się tam nocne rozmowy z księdzem Alexandrowiczem. Poznajemy wiele barwnych postaci, m.in.: Księżna senatorowa Ogińska- z domu Neri, Włoszka, która nie kryła się ze swymi związkami miłosnymi wśród generałów rosyjskich; hrabia Leoncjusz Bennigsen (generał rosyjski, niemieckiego pochodzenia), który gołymi rękoma udusił cara Pawła I, za co wdzięczy mu był jego syn- Aleksander I; generał Chackiewicz- słynny polski awanturnik z końca XVIII i początku XIXw; dr Józef Frank- profesor patologii i medycyny praktycznej, wielce zasłużony dla Wilna; Aleksander Pociej- oboźny wielki litewski, który finansował legiony polskie; (jest o nim wzmianka w VII księdze „Pana Tadeusza”); Szymon Kossakowski- wielki hetman litewski; został powieszony jako zdrajca narodu; generał Jakub Jasiński – żołnierz i poeta, wielki patriota; zginął na szańcach Pragi; Aleksander Michajłowicz Rimski – Korsakow – ślepo wykonujący rozkazy Nowosilcowa; miał jedynego syna Włodzimierza Korsakowa; generałowa Bobiatyńska – Paulina z Montwiłłów, żona wicegubernatora Wilna, Michała; nie lubiana za to przez patriotów; Zofia Tyzenhauz – córka Ignacego, szefa korpusu litewskiej gwardii, późniejsza hrabina Choiseul-Gouffier, słynna przyjaciółka Aleksandra I; Michał Romer – gorący rzecznik uwolnienia i uwłaszczenia chłopów; marszałek Wilna, później powiatu trackiego; prezydent komisji sądowo – edukacyjnej Uniwersytetu Wileńskiego; marszałek guberni wileńskiej; prezes Komisji Radziwiłłowskiej; wielki mistrz loży „Gorliwego Litwina”; za udział w Towarzystwie Patriotycznym skazany na kilkuletnie więzenie w twierdzy i wygnanie do Woronieża; Wygłosił na pogrzebie Kościuszki przemówienie: „Ten testament Wodza i Naczelnika naród nasz egzekwować musi! Winniśmy to poczuciu sprawiedliwości, duchowi czasu i samym sobie.” Michał Babiński- wybitny historyk, ożeniony z Zofią Śniadecką, córką Jędrzeja. Był szubrawcem i współredaktorem „Pamiętników”. Szubrawcy – Towarzystwo Szubrawców trwało od 1817 – 1822r; wydawali „Wiadomości Brukowe”- celnie szydzące z narodowych wad. Wychodziło do 1833r. Najpierw było to Towarzystwo Wielkich Wielkich Małych Durniów; potem nazwani przez obiekty żartów szubrawcami. Należało do nich kilku wybitnych profesorów uniwersytetu, m.in.: Szymkiewicz (pseudonim Perkuna; prezydent Szubrawców), Leon Borowski, Jędrzej Śniadecki, adiunkt Biblioteki Uniwersyteckiej Kazimierz Kontrym. b) Alma Mater Studenci tłumnie przychodzili na ciekawe wykłady historii Joachima Lelewela. Mickiewicz studiował w najświetniejszych latach Uniwersytetu. Pod kuratelą ks. Adama Czartoryskiego; który dbał o jego rozwój i patriotycznego ducha. Na Mickiewicza największy wpływ miał filolog Gotfryd Ernest Groddeck, czerpiący wzory ze starożytności. Leon Borowski – prowadził katedrę wymowy i poezji; Lelewel ukształtował oblicze Adama – filomaty. Rektorem był Szymon Malewski- profesor zwyczajny prawa przyrodzonego i ekonomii; za jego czasów uniwersytet doszedł do kulminacyjnego punktu rozwoju. Założyli Towarzystwo Przyjaciół Nauki: Filomatów, z inicjatywy Tomasza Zana. Prezydentem został Józef Jeżowski. Adam został Naczelnikiem Wydziału Literatury i Nauk Moralnych. Na początku studiów Mickiewicz mieszkał u swego krewnego księdza Józefa Mickiewicza, a potem w ubogiej izdebce swego przyjaciela z Nowogródka, Jana Czeczota. Pierwsza Miłość Adama – Aniela…przyniosła rozczarowanie….. c) Domowe ściany Adam Mickiewicz miał braci Franciszka, Aleksandra i Jurasia, najmłodszy brat zmarł; Jego matka- Barbara Majewska, ojciec Mikołaj. Gąsiewska – niania, która czytała mu bajki na dobranoc; Kulesza i jego siostra Kindziukiewiczowa wynajmowali lokum u Mickiewiczów, ale stale zalegali z czynszem. Ciotka Barbara Stypułowska (siostra ojca), żona Wincentego brała często Adama do zosia d) Sejmowych Wereszczaków Ród Znamienity Rodzina Wereszczaków mieszkała w Tuhanowiczach; Stefan Wereszczaka- podkomorzy nowogródzki; dwaj bracia: Michał (przyjaciel Adama) i Józef, lubiący polowania; ich siostra Maria – wielka, nieszczęśliwa miłość Adama e) Nowogródzkie lato f) Argonauci 1818- rok nadziei; Przyjaciele obwołali Adama Tyrteuszem (poeta grecki z VII w p.n.e, który podczas II wojny mesyńskiej zagrzewał pieśnią męstwo Spartańczyków) g) Demostenes Demostenes (IV w p.n.e)- najsławniejszy mówca grecki, zagrzewający Ateńczyków do walki z Filipem Macedońskim; brał udział w bitwie pod Cheroneą (338), która zakończyła się klęską. Po kolejnej klęsce Ateńczyków odebrał sobie życie. „Przekleństwo niewoli nie na tym polega, ze widome kajdany wżerają się w ciało, że wróg jawnie gnębi i uciska. Stokroć on chytrzejszy, jeśli tak lekkie i niedostrzegalne nakłada okowy, ze niewolnikom zapomnieć o węzach pozwala. Natenczas biada narodowi! Im niewidoczniejsze pęta, tym groźniejsze. Uśpią bezboleśnie, odrętwia, i wyssą wszystko. Pamięć narodowej chwały, godność, nadzieję.” h) Pożegnanie wiosny 2. Romantyczność a) Tuhanowickie lipy Pułkownik Wawrzyniec Puttkamer oświadczył się Marii. Przyjęła zaręczyny. b) Raj c) Królestwo ballady Krysia Hrobatowska – popełniła samobójstwo w rzece, z nieszczęśliwej miłości do Michała Wereszczaka d) Tyrteusz na wygnaniu e) Kwiaty kowieńskiej doliny Adam Mickiewicz uczył w szkole w Kownie, ale nie za bardzo mu to odpowiadało. Romasował z Karoliną Kowalską – żoną doktora; f) Arcy-Zan Tomasz Zan- miał teorie prominoków (kombinacja mesmeryzmu i platonizmu); utworzył Organizację Promienistych. Promionki – radość, braterstwo, cnota. Potem stali się filaretami, obejmującymi szeroką ilość młodzieży na Litwie, m.in. Michał Rukiewicz, Kozakiewicz, Suzin. Na ich czele stał tajny związek – filomaci. Mickiewicz napisał dla nich „Hymn do młodości”. Po reformie przekształcili Przyjaciół Przyjaciół Filadelfistów Błękitnych, trzeci stopień przyszłego związku. Czerwoni- klasa pośrednia miedzy Błękitnymi a najwyższą tajną komórką. Tomasz pisał „Rozdziałki”; aresztowany i najprawdopodobniej wywieziony na Ural; dostał pomieszania zmysłów; „Ja stałem na waszego towarzystwa czele; mam obowiązek cierpieć za was, przyjaciele.” Feli – Felicja Micewiczówna, „boska Feli”, ukochana Tomasza Zana, była jego uczennicą w pensjonacie Decybelów. Patriotka. g) Uroki Szczorse (zwane Puławami Litewskimi)- właścicielem był syn Joachima, Adam Litawor Chreptowicz. Tam znajdowała się biblioteka. Uwolnili chłopów, założyli szkołę. Wielcy patrioci. i) Werther i Valérie j) Świat ducha 9 października 1820 – umiera matka Adama. Wyczuwał to w snach. Za jej testament uważał słowa: „Miej serce i patrzaj w serce” k) Romanse l) Żeglarz Bolcieniki – tam osiadła Maria już jako hrabina Puttkamerowa 3. Buntownicy a) Pierścień Towarzystwo Wspierania Niedostatnich Uczniów – założone z inicjatywy Kazimierza Kontryma „Opis jeograficzny”- opracowany przez Zana i Malewskiefo w 1821r – był rozdawany akademikom dla zbierania wiadomości o kraju. Maria dała Mickiewiczowi pierścień jako znak jej miłości. b) Wileńska wiosna Półjanowski pobił oficera Pełskiego – nikt go nie wydał Józef Twardowski został rektorem po Malewskim. Mikołaj Mikołajewicz Nowosilcow – denuncjował, prowadził śledztwa, aresztowania, rządny coraz wyższych awansów; Działało coraz więcej tajnych związków – Wolnomularstwo Narodowe, z którego powstało Towarzystwo Patriotyczne (założone przez Waleriana Łukasińskiego), Pantakoina (Związek Przyjaciół) – na Uniwersytecie Warszawskim, założony przez Ludwika Mauersbergera; Związek Polski w Niemczech, Związek Czcicieli Nauki, Towarzystwo Literackie (Związek Miłośników Narodowości) w Warszawie, Powszechny Związek Uniwersytetu Warszawskiego; Związek Wolnych Polaków (założony przez Wiktora Hetmana) c) Góry Olbrzymie Mickiewicz marzył o zagranicznych wojażach; a w szczególności o majestatycznych górach Rosenberg. d) Zmierzchy „Świteź” zadedykowany Michałowi. Adam Mickiewicz wraz z Marylą byli chrzestnymi Franciszka Sakowicza. e) Chłopcy Małe Michał Plater, Benedykt Kościałkowski, Kułakowski, Jan Czechowicz- wypisali na tablicy patriotyczne hasła, w związku z rocznicą konstytucji 3 maja; za co zostali skazani na sołdaty; Zaczęły się prześladowania. Niektórzy byli tchórzami, ale wielu wykazywało bohaterskie postawy, jak np. Adam Tuzin (Filadelfista Błękitny); Zosia Malewska – ukochana Czeczotka; Karusia z „Dziadów” Dr August Bécu – profesor zwyczajn patologii Uniwersytetu Wileńskiego; najprawdopodobniej brał udział w donosach na młodzież; postać „Doktora” z III cz „Dziadów”; zginął od pioruna Hieronim Botwinko- wileński prokurator gubernialny, znany ze swojej niegodziwości; opisany w III cz. „Dziadów” Piotr Szłykow – ożenił się z Polką- Gorską; udawał uprzejmego dla więźniów, ale naprawdę ich nienawidził; Leon Bajkow – szambelan, radca stanu, próżny Wacław Pelikan – profesor chirurgii na Uniwersytecie Wileńskim; zasiadał w Komisji podczas śledztw i początkowo bronił sprawiedliwości, by później stać się tyranem również nauki; Dzięki poparciu Bajkowa stał się dożywotnim rektorem Uniwersytetu; Wincenty Ławrynowicz – radca gubernialny (sowietnik z „Dziadów”)- członek Komisji, ale o bardziej ludzkim sercu; Wiktor Heltman – przywódca Związku Wolnych Polaków, jako redaktor „Dekady Polskiej”- puścił w obieg tekst majowej Konstytucji, co rozwścieczyło W.Ks. Konstantego Konstantego został odesłany w sołdaty; tam załamał się i wydał wszystkich członków Wolnych Polaków i działaniach Świsłoczy. f) Próba kochania Jan Jankowski – były uczeń szkoły w Świsłoczy, filareta, członek Związku Moralnego; wydany przez Hetmana sam zaczął wydawać i zdradzać; Suzin nie mógł sobie podarować, że o on wprowadził go do związku; g) Calendis Novembris Cyprian Janczewski – uczeń Mickiewicza z Kowna, razem z Janem Witkiewiczem założył stowarzyszenie uczniów uczniów Krożkach pod nazwą Braci Czarnych; naklejał na mury wiersze patriotyczne; pozbawiony szlachectwa, wysłany do ciężkich robót w kajdanach, potem na linię orenburską do służby garnizonowej, bez prawa awansu