„MAŁE ABC OCHRONY KLIMATU”

„MAŁE ABC OCHRONY KLIMATU” Aleksandra Arcipowska; Andrzej Kassenberg; Kraków marzec 2009 „Ocieplenie doprowadzi do większego kryzysu gospodarczego niż druga wojna światowa” (sir Nicholas Stern, były Główny Ekonomista Banku Światowego) - dzięki atmosferze (gł. dzięki cząsteczkom pary wodnej, CO2 itp.) temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi jest w miarę stała (globalna średnia roczna temperatura to około 150C, gdyby nie efekt cieplarniany średnia wynosiłaby -180C), co warunkuje istnienie i rozwijanie się życia. Efekt cieplarniany jest zjawiskiem naturalnym, ale człowiek spalając węgiel, ropę, gaz potęguje to zjawisko, co może powodować katastrofalne skutki i zagrażać życiu na naszej planecie. Gazy cieplarniane całkowicie przepuszczają słoneczne promieniowanie krótkofalowe (o,15-4,0nm), które ogrzewa Ziemię. Zatrzymują natomiast długofalowe promieniowanie cieplne emitowane z powierzchni Ziemi. Odbijają je częściowo ku powierzchni, dodatkowo ją ogrzewając- reszta tego promieniowania uchodzi w kosmos. Im więcej gazów cieplarnianych, tym więcej tego promieniowanie wraca ku powierzchni planety. Przyrost stężenia CO2 to ponad 2 ppm/rok (ang. parts per milin – cząstka na milion wyraża jednostkę koncentracji gazu w atmosferze) Koniec XX i początek XXI wieku to najcieplejszy okres w ciągu ostatniego 1000 lat. Przez ostatnie 100 lat temperatura wzrosła o 0,70C, a w Europie o 0,950C. Taki wzrost jest niezgodny z typowymi procesami zachodzącymi w przyrodzie. Istnieje 90% prawdopodobieństwo, że to antropogeniczna emisja gazów cieplarnianych odpowiada za skalę i tempo obecnych zmian klimatycznych. Nawet gdybyśmy zaprzestali emisji gazów cieplarnianych już dziś, tto i tak temperatura do końca XXI wieku wzrosłaby o ok.0,70C Gazy cieplarniane: a) naturalne: para wodna, CO2, ozon, metan, podtlenek azotu itp. b) pochodzenia antropogenicznego: freony, halony itp. Gazy cieplarniane charakteryzuje: a) potencjał cieplny (GWP) – określa wpływ substancji na efekt cieplarniany w odniesieniu do CO2, dla którego GWP= 1 b) żywotność związek długość życia w atmosferze (lat) potencjał cieplarniany dwutlenek węgla 50-200 1 metan 12 21 podtlenek azotu 120 310 Źródła gazów cieplarnianych: - spalanie paliw kopalnianych - produkcja cementu - spalanie paliw gazowych - transport -rolnictwo (hodowla bydła, uprawa m.in. ryżu)- emisja głównie metanu - zmniejszenie terenów rolniczych, leśnych, zmniejszyło kumulację CO2 w biomasie i glebie, co sprzyja utrzymywaniu jego wysokiego stężenia w atmosferze KONSEKWENCJE ZMIANY KLIMATU: większa częstość i siła kataklizmów naturalnych (pożary lasów, powodzie, huragany itp.) – w Polsce w 1991: 1 tornado; 1996- 7; 2001- 8; 2006- 52; w ostatniej dekadzie XX wieku w Europie w wyniku powodzi zginęło 2 tyś osób; w 2003r e Europie Zachodniej w wyniku fal ciepła zmarło 35 tyś osób /śmierć, zniszczenia, starty w gospodarce, straty ubezpieczeniowe/ zmiany w wielkościach opadów: w niektórych miejscach ich przybędzie, w inny pojawią się deficyty i susze, obniży się poziom wód gruntowych (o. 200 mln ludzi z powodu suszy lub powodzi zostanie uchodźcami klimatycznymi; problem braku wody pitnej dotknie 1 na 6 mieszkańców palnety). wzrost temperatury wód (w 1993 w Zatoce Alaska, część ryb wyemigrowała na większe głębokości, co spowodowało śmierć głodową ok. 120 tyś ptaków morskich) podniesienie poziomów oceanów, głownie w wyniku topnienia lądolodów i lodowców górskich; dalsze ocieplenie się klimatu o 10C może spowodować wzrost poziomu wód oceanicznych od 31 do 110 cm. konsekwencje rolnicze: zmiany składu gatunkowego lub odmianowego upraw; „bujniejszy” rozwój chwastów; wzrost patogenów i szkodników (w Polsce szczególnie narażone są uprawy ziemniaka) zagrożona bioróżnorodność (może wyginąć ok.40% gatunków roślin i zwierząt), liczne gatunki bezpowrotnie stracą swe siedliska wzrost zachorowań na niektóre choroby, np. charakterystyczne dla terenów tropikalnych, np. malaria, gorączka krwotoczna Skutki dla Bałtyku: do 2080 powierzchnia morza podniesie się o 0,97m. 880ha powierzchni maista leży zaledwie 1m powyżej poziomu morza. półwysep Helski może stać się wyspą rośnie częstotliwość sztormów pozycja w emisji CO2 na świecie kraj emisja CO2 w 2006r [mln ton] udział w emisji świata [%] Emisja CO2 na mieszkańca [ton/mieszk.rok] 1 Chiny 6018 20,7 3,8 2 USA 5903 20,2 20,4 3 Rosja 1704 5,8 10,5 20 Polska 303 1,0 8,0 Świat 29195 100 4,4 Jeśli nie podejmie się zdecydowanych działań ochrony klimatu, będzie trzeba przeprowadzić wiele zmian w sferach społecznych, ekologicznych, ekonomicznych, infrastrukturalnych (normy budowlane rozszerzone o kwestie zabezpieczenia przed huraganami; zwiększenie przepustowości systemów kanalizacyjnych z powodu wzrostu opadów; zabezpieczenia przeciwpowodziowe; zagrożenie pożarowe, zaopatrywanie miast w wodę podczas upalnych lat; przygotowanie służby zdrowia na częste fale ciepła, czy nowe choroby; zwiększenie kadr i szkolenia służb ratowniczych). Przyszłe straty związane ze zmianami klimatycznymi mogą wynieść 5-20% światowego PKB. Aby im zapobiec, ludzkość będzie musiała zainwestować w ochronę przed tymi zmianami zaledwie 2% światowego PKB. Propozycje Raportu Sterna: opodatkować podmioty gospodarcze emitujące gazy cieplarniane rozdzielenie limitów emisji CO2 pomiędzy podmioty gospodarcze, a następnie stworzenie globalnego, sprawnego rynku handlu emisjami zwiększyć innowacyjność technologiczną i położyć większy nacisk na produkcje energii ze źródeł odnawialnych edukacja lokalnych społeczeństw i odpowiednie regulacje prawne CO ROBI ŚWIAT, ABY CHRONIĆ KLIMAT? W 1988 powołano Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) (prowadzenie prac badawczych, dostarczanie rządom i organizacjom międzynarodowym raportów, na podstawie których można by inicjować działanie i wyznaczać ramy polityki przeciwdziałania globalnemu ociepleniu) 1992- podpisanie Konwencji ONZ ws. Zmian Klimatu w trakcie Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro; która weszła dwa lata później, po jej ratyfikowaniu przez 50 państw (obecnie 192 państwa)- jej celem jest stabilizacja stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Kraje uprzemysłowione wymienione w załączniku I (w tym Polska) zobowiązały się do utrzymania emisji gazów cieplarnianych do 2000 roku na poziomie z 1990r. Na kraje najbogatsze wymienione w załączniku II Konwencja nakłada największą odpowiedzialność za przeciwdziałanie zmianom klimatu, ze względu na największy ich wpływ na powstawanie efektu cieplarnianego ( m.in. USA, kraje UE-15, Australia).; dotyczy to także transferu technologii i pomocy finansowej. 3 grupa to państwa nie ujęte w Załączniku I- państwa rozwijające się, jak Chiny i bardzo słabo rozwinięte. Protokół z Kioto (1997)- obecnie 174 państwa (np. USA nie ratyfikowała tego protokołu); kraje zobowiązują się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych- łącznie o co najmniej 5,2% w stosunku do roku bazowego Konwencji (1990). Uwzględniono tu tzw. „elastyczne” mechanizmy rynkowe, m.in.: Handel Uprawnieniami do Emisji Zanieczyszczeń, który pozwala poszukiwać najbardziej opłacalnej drogi redukcji emisji zanieczyszczeń. Mechanizm Czystego Rozwoju, umożliwia rządom i przedsiębiorstwom z krajów uprzemysłowionych inwestycje w projekty przyczyniające się do redukcji emisji w krajach rozwijających się. Kraje uprzemysłowione pozyskują dzięki temu Certyfikaty Redukcji Emisji. Celem mechanizmu jest wspomaganie krajów w dążeniu do wypełnienia ilościowych zobowiązań redukcyjnych oraz promocja zrównoważonego rozwoju. Projekt Wspólnego wdrażania umożliwia rządom i przedsiębiorstwom z krajów uprzemysłowionych inwestycje w projekty przyczyniające się do redukcji emisji w innym kraju uprzemysłowionym, gdzie koszty tej redukcji są niższe. Pozwala to na uzyskanie tzw. Jednostek Redukcji Emisji. Celem mechanizmu jest wspomaganie krajów uprzemysłowionych w wywiązaniu się ze zobowiązań ilościowych redukcji emisji gazów cieplarnianych. Oba kraje muszą być z załącznika I do Konwencji Klimatycznej. W 2012r kończy się obecna faza Protokołu. Proces negocjacji nad protokołem „post-2012” rozpoczął się podczas Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej w Bali w 2007 r COP13/MOP3 → trwał w Poznaniu w 2008r COP14/MOP4 → zakończenie negocjacji Kopenhaga COP 15/MOP5); 7-18 grudnia,2009 Najważniejsze spotkania w roku 2009 przygotowujące społeczność międzynarodową do COP16: Międzynarodowy Kongres Naukowy nt. Zmian Klimatu pt. „Globalne zagrożenie, wyzwania i decyzje”,10-12 marca, Kopenhaga; Spotkanie nr 5 AWG-LCA i nr 7 AWG-KP, 30 marca – 9 kwietnia, Bonn; Globalny Szczyt Ludności Tubylczej nt. Zmian Klimatu, 20-24 kwietnia Anchorage, Alaska, USA; 30. Sesja Ciał Doradczych Konwencji [1] oraz spotkanie nr 6 AWG-LCA i nr 8 AWG-KP, 1-12 czerwca, Bonn; Spotkanie nr 7 AWG-LCA i nr 9 AWG-KP, sierpień, Bonn; III Światowa Konferencja nt. Klimatu, 31 sierpnia – 4 września, Genewa; Szczyt Klimatyczny (COP 15/MOP5); 7-18 grudnia, Kopenhaga. ROLA UE: Europejski System Handlu Emisjami CO2 (ang. EU-ETS) obejmujący prawie 12 000 instalacji przemysłowych w 27 krajach. Jest to mechanizm rynkowy redukcji emisji gazów cieplarnianych obowiązujący na terenie Unii Europejskiej. Celem EU-ETS jest redukcja emisji CO2 wewnątrz UE. Koncepcja systemu oparta jest na administracyjnym określaniu wielkości dopuszczalnej emisji dwutlenku węgla dla określonego obszaru lub sektora gospodarki. Wielkość ta dzielona jest następnie na jednostkowe uprawnienia do emisji. Te jednostkowe zezwolenia są rozdysponowywane wg ustalonych zasad pomiędzy określone podmioty gospodarcze tych gałęzi gospodarki, które zgodnie z przepisami UE włączone są do systemu. W kolejnych latach te podmioty, które są w stanie ograniczyć swoje emisje dwutlenku węgla uzyskują prawo sprzedaży jednostek uprawnień do emisji na rynku europejskim tym przedsiębiorstwom, które nie są w stanie dotrzymać swoich zobowiązań emisyjnych. W przypadku, gdy podmiot gospodarczy nie dostosował wielkości swojej emisji do ilości posiadanych uprawnień i nie zakupił brakujących jednostek na rynku, będzie musiał zapłacić karę w wysokości 100 euro za tonę CO2 wyemitowanego ponad limit posiadanych uprawnień. Unia Europejska spodziewa się, że tworząc rynek zbywalnych uprawnień do emisji CO2 obniży koszt redukcji tej emisji ponoszony przez indywidualne przedsiębiorstwa i sektory gospodarki. współpraca w dziedzinie badań, rozwoju i wdrażania czystych ekologicznie technologii, niezbędnych do ograniczenia emisji. współpraca na rzecz adaptacji do skutków zmian klimatu, zwłaszcza w zakresie pomocy dla krajów najbiedniejszych i najbardziej narażonych. ograniczenie wylesień (odpowiednik 20% łącznej emisji CO2 na świecie) wdrożenie pakietu energetyczno- klimatycznego Cele Pakietu są potocznie zwane „3 razy 20 na 2020” i zostały przyjęte podczas spotkania Rady Europy w marcu 2007 roku i dotyczą: - zwiększenia do 2020 roku efektywności energetycznej o 20% - zwiększenia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% całkowitego zużycia energii finalnej w UE; /produkcja energii elektrycznej, ciepła oraz transportu (biopaliwa)/. - zmniejszenia do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20%, w porównaniu do 1990 roku, z możliwością wzrostu tej wielkości nawet do 30%, pod warunkiem, że inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnej redukcji emisji, a wybrane kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swoich możliwości redukcyjnych. Uzgodniona została propozycja ograniczenia emisji dwutlenku węgla przez samochody do przeciętnego poziomu 120 g CO2/km do roku 2012. Po roku 2012 producenci samochodów, które nie będą spełniać określonych dla nich norm emisji, zapłacą kary za przekroczony limit /obecnie średnia emisja to 160g CO2/km/. Nowe regulacje w zakresie zawartości w paliwie siarki i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (produkty niecałkowitego spalania węglowodorów; mają właściwości rakotwórcze) Wszystkie nowo budowane elektrownie węglowe po 2015 roku powinny być wyposażone w instalacje CCS /instalacje wychwytywania i składowania CO2 (CCS – Carbon Capture and Storage) UE chce tworzenia systemu informowania konsumentów o tzw. śladzie węglowym produktów i usług. Ślad węglowy- całkowita wielkość emisji gazów cieplarnianych spowodowana bezpośrednio i pośrednio działalnością człowieka lub cyklem życia produktu wyrażona w kilogramach ekwiwalentnego CO2. Ślad węglowy może być liczony dla kraju, regionu, miasta, gminy, przedsiębiorstwa produkcyjnego czy usługowego, biura, czy też rodziny lub pojedynczej osoby. Instytut na rzecz Ekorozwoju policzył ślad węglowy dla miasta Warszawy – 10,7 mln ton CO2eq w roku 2007 (tj. 6,29 ton CO2eq na osobę) i dla Banku Ochrony Środowiska – 7,7 tys. ton CO2eq w roku 2007. Wyliczenie wskaźnika pozwala z jednej strony na określenie działań kompensacyjnych (sadzenie lasu, finansowanie odnawialnych źródeł energii itp.), a z drugiej zaś na przygotowanie i wdrażanie programu ograniczania emisji gazów cieplarnianych. POLSKA: - Polska jest sygnatariuszem Konwencji Klimatycznej oraz Protokołu z Kioto; - w 2003r przyjęliśmy dokument, którego celem strategicznym jest redukcja emisji gazów w 2020 roku o 40% w stosunku do roku 1988. - Protokół z Kioto zobowiązywał nas do 2006 roku redukcję o 6%, my zredukowaliśmy 29%. - Emisja w 2006 roku przekraczała 10 ton CO2eq/mieszkańca; tj. dwa razy więcej niż średnia światowa oraz 5 razy więcej niż wielkość potrzebna do stabilizacji zmian klimatu; - nasz kraj odpowiada za 2% historycznych emisji (1900-2002) -92% energii elektrycznej produkujemy z węgla kamiennego i brunatnego. - 1-12 grudzień 2008 w Poznaniu: XIV Konferencja Stron Ramowej Konwencji ONZ ws. Zmian Klimatu, połączona z 4. Spotkaniem Członków Protokołu z Kioto (ang. COP 14/MOP4). Spotkaniu towarzyszyła wystawa pt.” Technologie dla ochrony klimatu”. - 2007r podpisaliśmy zgodę na program „3 razy 20 na 2020” -Zużycie energii na jednostkę PKB jest w Polsce 2 razy wyższe niż w UE-15; -Sprawność elektrowni wynosi w Polsce 36,5%, a w UE-15 – 46,5%. Posiadamy 40% bloków energetycznych o wieku ponad 35 lat i 10% o wieku ponad 50 lat; -Zaledwie 20% sieci ciepłowniczych ma rury preizolowane; -Sprawność źródeł ciepła wynosi 50-86%, podczas gdy w UE-15 70-91%; -Izolacyjność termiczna mieszkań wynosi 150-350 kWh/m/rok, a 40-90 kWh/m/rok w UE-15 (techniczne możliwości sięgają nawet 15 kWh/m/rok). -jednym z priorytetów działania w kolejnych latach jest efektywność energetyczna: osiągnięcie przez Polskę w 2030 roku dzisiejszego europejskiego poziomu efektywności energetycznej UE-15, czyli 166 toe/M / Jednostka poziomu efektywności energetycznej wyrażona w tonach oleju ekwiwalentnego na milion euro; 1 toe=41,9 gigadżuli/. Polska startuje z poziomu 444 toe/M. - Zgodnie z przyjętą przez Sejm „Strategią rozwoju energetyki odnawialnej do 2010 roku” energia odnawialna ma stanowić 7,5% nośników energii pierwotnej w 2010 roku, a w 2020 roku – 14%. Możliwości produkcji energii odnawialnej w Polsce sięgają 46% obecnego zużycia nośników energii pierwotnej. Obecnie wartość ta stanowi jedynie ok. 5%. Wprowadzono system zielonych certyfikatów. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, wytwórcy energii są zobowiązani do wyprodukowania lub zakupu energii ze źródeł odnawialnych. Potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej z OZE jest świadectwo jej pochodzenia, tzw. zielony certyfikat. Niewypełnienie zobowiązania wiąże się z opłatą zastępczą w wysokości 130% ceny zakupu. Jest ona przekazywana do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a następnie może być wykorzystana tylko i wyłącznie na wspieranie energetyki odnawialnej. W 2005 roku wysokość opłaty zastępczej wynosiła 240 zł/MWh. - Ze środków UE w ramach funduszy strukturalnych i spójności, wraz ze środkami krajowymi, wydatkowane będzie w latach 2007-2013 blisko 100 mld euro. Według szacunków rządu należy spodziewać się z tego tytułu wzrostu emisji gazów cieplarnianych o 30% . Jeżeli ta prognoza sprawdziłaby się, to w roku 2013 emisja gazów cieplarnianych byłaby tylko ok. 9% niższa niż w roku bazowym, co stawia pod dużym znakiem zapytania możliwość osiągnięcia celu 40%. Wpływ na tak znaczny wzrost emisji gazów cieplarnianych będzie miało zasadnicze wsparcie rozwoju transportu drogowego. W ramach środków unijnych 2/3 środków zostanie wydane na transport nieprzyjazny środowisku, a tylko 1/3 na przyjazny. Warto jednak pamiętać, że Fundusze Europejskie stwarzają szanse na liczne inwestycje przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych - Funkcję prezydenta COP pełni polski Minister Środowiska – prof. Maciej Nowicki. Na nim oraz na Sekretariacie Konwencji spoczywa przygotowanie podstaw przyszłego porozumienia na rzecz ochrony klimatu globalnego. ORGANIZACJE EKOLOGICZNE Największą ekologiczną organizacją pozarządową działającą na rzecz ochrony klimatu jest CAN-INT (ang. Climate Action Network-International). Sieć ta skupia 365 organizacji pozarządowych z całego świata (polskimi członkami CAN-INT są: Polski Klub Ekologiczny oraz Instytut na rzecz Ekorozwoju), starając się oddziaływać na rządy, biznes i poszczególnych obywateli, aby zminimalizować wpływ człowieka na zmiany klimatu. Aby to osiągnąć, organizacje zrzeszone w tej sieci koordynują wymianę informacji oraz podejmują strategiczne działania na poziomie międzynarodowym, regionalnym i krajowym; aktywnie uczestniczą w Spotkaniach Stron Konwencji Klimatycznej. Każdego dnia CAN-INT wydaje własną publikację „ECO” w której komentowany jest postęp negocjacji z punktu widzenia pozarządowych organizacji ekologicznych. Jednym z działań jest codzienna ceremonia przyznawania „Skamieliny dnia” (ang. “Fossil of the Day”, nagrody dla państw, które najsilniej blokują postęp w obradach. Podczas COP14, „wyróżnienie” przyznawane było najczęściej Kanadzie (10 statuetek), Japonii (7 statuetek) oraz Australii (6 statuetek). W historycznym rankingu od lat na pierwszym miejscu znajdują się Stany Zjednoczone (207 statuetek). Polska otrzymała nagrodę „Skamieliny dnia” w pierwszym dniu poznańskiej konferencji, za brak potwierdzenia celu 40% redukcji emisji do 2020 roku, jak również blokowanie porozumienia w sprawie Pakietu energetyczno-klimatycznego UE. Polskie organizacje ekologiczne od 2002 roku działa Koalicja Klimatyczna, będąca porozumieniem organizacji pozarządowych, przede wszystkim ekologicznych, zainteresowanych działaniami na rzecz ochrony globalnego klimatu. Członkami Koalicji Klimatycznej jest obecnie 18 organizacji: Center for Clean Air Policy (członek wspierający), Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju, Fundacja Aeris Futuro, Fundacja Efektywnego Wykorzystania Energii, Fundacja Ekologiczna Ziemi Legnickiej „Zielona Akcja”, Greenpeace Polska, Fundacja Ekologiczna Arka, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Klub Gaja, Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny – Okręg Mazowiecki, Okręg Dolnośląski, Okręg Górnośląski oraz Okręg Wielkopolski, Społeczny Instytut Ekologiczny, Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Unia, WWF Polska, Zielone Mazowsze oraz Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. Sekretariat Koalicji Klimatycznej znajduje się w siedzibie Polskiego Klubu Ekologicznego – Okręg Mazowiecki. Zajmuje się m.in. organizacją akcji masowych tj. „Rowery dla klimatu” – przejazdu rowerowego podczas Światowego Dnia Akcji na rzecz Klimatu (ang. Global Day of Action), „Koncertu dla klimatu” oraz „NGO party”; współpracuje z organizacjami międzynarodowymi tj. CAN-INT, FOEE itd. WAŻNE STRONY INTERNETOWE www.biologiasos.tnb.pl ;) www.eko.suwikr.pl/eko/ (Konkurs Eko-Planeta) www.chronmyklimat.pl www.dlaklimatu.pl www.boell.pl (Fundacja m.Heinricha Bőlla) www.greenpeace.pl www.wwf.pl www.zielonasiec.pl www.koalicjaklimatyczna.org www.mos.gov.pl (Ministerstwo Środowiska) CO MY MOŻEMY ZROBIĆ DLA KLIMATU? W domu Najbardziej energochłonne jest ogrzewanie – pochłania ono ponad 70% energii, którą wykorzystujemy w domu. Obniżenie temperatury pomieszczeń tylko o 1°C może zmniejszyć do 7% rachunki za energię. Bierzmy prysznic zamiast kąpieli w wannie. Gorący prysznic to przeciętnie cztery razy mniejsze zużycie energii niż gorąca kąpiel. Zakręcajmy kran, gdy myjemy zęby Wybierajmy najbardziej energooszczędne urządzenia oznaczone symbolami A, A+ lub A++. Wyłączajmy całkowicie urządzenia elektryczne z trybu stand-by. Dla każdego z nas to oszczędność 22 zł i 75 kg CO2 rocznie. Wyłączajmy z gniazdka ładowarkę do telefonu, kiedy jej nie używamy. Wyjeżdżając na dłużej podnieśmy temperaturę w lodówce, o kilka stopni; Korzystajmy z pralki i zmywarki jedynie wtedy, kiedy są pełne. Gotujmy zawsze przykrywając garnki. Gaśmy światła i wymieniajmy żarówki na energooszczędne. Zabierajmy własną torbę na zakupy; nie kupujmy jednorazowych reklamówek Kupujmy produkty poddawane recyklingowi; Kupujmy lokalne i sezonowe produkty żywnościowe; Używajmy samochodów o niższym zużyciu paliwa W biurze Wybierajmy sprzęt oznakowany EnergyStar lub TCO Development. Oznaczenia te gwarantują niższe zużycie energii. Mitem jest, że wygaszacze ekranu oszczędzają energię, prawdą że monitory zużywają jej najwięcej. Funkcję wygaszania warto zastąpić funkcją automatycznego wyłączania. Skaner, ksero i drukarkę włączajmy wtedy, gdy będziemy z nich korzystać. Wyłączaj/ hibernuj komputer jeśli odchodzisz od niego dłużej niż na pół godziny. Korzystaj z drukarek atramentowych- zużywają 80- 90% mniej energii niż laserowe. Używajmy papieru makulaturowego- – do jego produkcji zużywa się o 70-90% energii mniej w porównaniu do papieru tradycyjnego. Wymiana żarówek w lampach na energooszczędne świetlówki obniży nasze rachunki nawet o 30%; zużywają 5 razy mniej energii, a ich żywotność jest 10-krotnie dłuższa. Zamiast listów wysyłaj e-maile Segregujmy odpady Wychodząc z biura upewnijmy się, że światło oraz urządzenia zostały wyłączone. Przedłużacze i rozdzielacze z wyłącznikiem ułatwiają odłączanie od sieci kilku urządzeń jednocześnie. W podróży /Emisje zanieczyszczeń z transportu stanowią 20-25% światowej emisji CO2./ Krótkie dystanse pokonujmy pieszo lub wybierajmy rower; Korzystajmy z transportu publicznego. Wybierajmy samochody o niskim zużyciu paliwa /do zneutralizowania gazów wyemitowanych w ciągu 1 roku przez jedno auto potrzebne jest średnio aż siedem drzew./. Prowadźmy samochód spokojnie ze stałą prędkością nie przekraczając 2500 obr./min. Dbajmy o właściwe napompowanie opon /przy ciśnieniu o 0,5 bara mniejszym od prawidłowego, zużycie paliwa wzrasta o 5%. Wyłączajmy silnik podczas postoju dłuższym niż 30 sek. Unikajmy stosowania bagażnika na dachu- powietrze stawia większy opór autu, przez co spalamy więcej paliwa Używaj oleju silnikowego o niskiej lepkości- najlepsze oleje mogą ograniczyć zużycie paliwa i emisję CO2 o ponad 2,5% Samolot wybierajmy tylko na bardzo dalekie trasy. Emisja gazów cieplarnianych na większych wysokościach jest dwu- do trzykrotnie bardziej szkodliwa niż ta sama ilość emisji przy powierzchni Ziemi. Nasz wpływ na środowisko jest nieunikniony. Możemy zrekompensować emisję CO2: sadzić drzewa /jedno drzewo w ciągu swego życia pochłania średnio aż 750 kg CO2. / wesprzeć organizacje, które zajmują się zalesianiem lub wspieraniem inwestycji w energię odnawialną. Co o tym sądzicie?