ODKRYĆ ŻYCIE NA NOWO

Anthony de Mello "Odkryć życie na nowo" Przeczytajcie te cytaty...myślę, że zachęcą by poznać całą tą książeczkę, która w sposób maksymalnie prosty mówi, że jesteś szczęśliwy:)))) "Najkosztowniejszą rzeczą, jaką tracimy w życiu, jest CZAS! Nie marnujcie ani sekundy na trwanie w nieszczęściu!" "Nie możesz zrobić niczego, żeby być szczęśliwym głuptasie (...).Ponieważ już je masz." "Korzeniem nieszczęścia-pragnienie" "Przywiązanie jest wrogiem miłości" "Wykorzenieniem smutku jest porzucenie przywiązań" "Rzuć się w wir bitwy, ale serce twe niech trwa wśród kwiecia lotosu, u stóp Pana" "Nie jestem dyrektorem naczelnym; robię, co mogę. Angażuję się, a wynik zostawiam Bogu" "Życie to coś, co się nam zdarza, kiedy jesteśmy zajęci czymś innym" "Nic nie ma władzy, żeby cię przygnębiać" "Duchowość- nie być na łasce ludzi i zdarzeń" "Dojrzałość ma miejsce wtedy, kiedy przestajesz obwiniać (...), to dostrzeżenie tego, co się źle dzieje i próba zaradzenia temu" "Jeśli zapytacie mistyka, dlaczego jest szczęśliwy, odpowie wam:" a dlaczego nie?" "Mówi się, że miłość jest ślepa. Brednie. Nie ma nic tak bystrego jak miłość. Jest to najbardziej bystra rzecz na świecie. To przywiązanie jest ślepe. Ponieważ jest głupie." "Miłość potrafi być bardzo trudna, ale miłość jest sprawiedliwa. Miłość jest prawa. Miłość widzi. Miłość nie kieruje się uprzedzeniem." "Wiesz, co ci mówią? Musisz być kochany. Musisz odnieść sukces. Musisz być chwalony. Musisz być doceniany. Musisz być akceptowany. Musisz...brednie. I wszyscy w nie wierzą. Powiem ci, co musisz. Jest tylko jedna rzecz, którą musisz.(...)Musisz kochać. Kochać. Nic innego."

JEZUITA.PAPIEŻ FRANCISZEK

Francesca Ambrogetti, Sergio Rubin "Jezuita.Papież Franciszek" Wywiad rzeka z Jorge Bergoglio. Wyd. Rafael Papież Franciszek. Cudowny człowiek. Kościół dziś potrzebuje świętych, mądrych kapłanów. Takim jest właśnie Jorge Bergolio. Czytając jego wypowiedzi, zazdroszczę mu takiej łatwości w udzielaniu odpowiedzi nawet na bardzo trudne pytania. Cenię jego otwartość dla WSZYSTKICH! Trzeba by było, aby nasz polski Kościół miał tyle życzliwości, cierpliwości, pokory i radości co ten człowiek. Jego ojciec, często powtarzał mu słowa, które jemu mówiła jego matka (babcia Rosa): "Kłaniaj się ludziom, kiedy wchodzisz, bo spotkasz ich schodząc"

Kindle

dostałam od męża na urodziny czytnik Kindle Amazon (szczęściara! :)) Panie, daj mi tylko troszkę więcej czasu na czytanie :)))

co dziś....

zagłębiam proste przesłanie: jesteś szczęśliwa! I nic i nikt (oprócz mnie samej) nie jest w stanie mnie tego szczęścia pozbawić! Anthony de Mello "Odkryć życie na nowo"

LUDZIE NA WALIZKACH

reportaże Szymona Hołowni z ludźmi, którzy są już spakowani w podróż do tamtego świata lub bliskimi, którzy pomagają im pakować walizki lub za wszelką cenę nie zamierzają nawet jej otwierać... Szacunek dla autora, że nie zadaje pytań z pozycji jasno określonych swoich poglądów, tylko stara się pytać za nas: wierzących, ateistów, agnostyków...

CHATA

"Chata" W.M.Paul Young; Nowa Proza; Warszawa 2011 Czytaliście książkę, która realnie zmieniła wasze życie? To jedna z nich! Niesamowita....i jak sam autor przyznaje, że nawet jeśli opisane wydarzenia uznamy za nieprawdziwe, to i tak ta książka jest prawdziwa, bo pokazuje PRAWDĘ, czyli to co w życiu ważne... Jak ja odczytałam, to co ważne w moim życiu i w odniesieniu do Boga? Ważne są RELACJE (!). "Jeśli coś się liczy, wszystko się liczy" imię Boga: Elousia: El- Pan, Stwóca Ousia- Byt, Prawdziwe Istnienie imię Ducha Świętego: Sarayu: wiatr

"NIE ODDAM DZIECI"

"NIE ODDAM DZIECI" KATARZYNA MICHALAK Przeczytałam tą książkę, a raczej przeryczałam na wycieczce Berlin-Poczdam radość przebywania w pięknym, monumentalnym miejscu z przyjaciółmi równoważyłam sobie potężną dawką emocji (bo emocji, nie uczuć) choć nieco jak dla mnie za wulgarna, to jednak przekornie działa oczyszczająco.....

"POMYSŁY DLA WISŁY”

"POMYSŁY DLA WISŁY” dr Witold Lenart; Fundacja Na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2013 zapisuję kilka chaotycznie spisanych informacji, które zrobiły na mnie wrażenie :) Woda, to niesamowity związek....wrze przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym w temperaturze 100 stC; zamarza przy 0 stC. Wodorek tlenu, zgodnie z tablicą Mendelejewa, powinien krzepnąć w -100stC. Woda nie chce podporządkować się wielu prawidłowościom fizykochemicznym, które słuszne są dla innych związków. Aby ogrzać 1g wody o 1st potrzebna jest 1cal (4,2J). Przekracza to ponad dwukrotnie pojemność cieplną innych związków chemicznych. Dlatego woda jest wielkim nośnikiem ciepła na Ziemi. Dlatego najlepiej nadaje się do pracy w turbinach elektrowni, w cylindrach silników parowych itd. Woda to taki ogromny „silnik” przyrody. Obliczono, że Słońce odparowuje z Ziemi do atmosfery miliard ton wody na minutę. Każdy gram pary wodnej unosi ze sobą 537 cal (2265J) energii słonecznej. Policzcie ile to energii!NA dużej wysokości, przy niskim ciśnieniu i niskiej temperaturze – para wodna ulega kondensacji ponownie zamieniając się w ciecz. Ponownie wydziela się energia Słońca, którą uniosła w górę para wodna. W ten sposób co minutę para wodna przekazuje atmosferze Ziemi ogromną ilość energii (2,2x1010J). To jest tyle, ile w tym czasie mogłoby wyprodukować 40mln elektrowni, każda o mocy tysiąca megawatów. najbardziej zasolone 40‰ M.Czerwone; Zatoka Perska najmniej zasolone w lecie są wody arktyczne i antarktyczne w oceanie smak słony nadaje NaCl, a gorzki chlorek magnezu FALE: wiatrowe tsunami- fale w wyniku trzęsień ziemi i wulkanizmu; na otwartym oceanie mają ok 2m; w strefie przybrzeżnej do 40m; a prędkość: kilkaset km/h sejsza- fale spowodowane róznicami ciśnienia atmosferycznego pływy- spowodowane siłami przyciągania słońca i księżyca oraz odśrodkową siłą wywołaną obrotem układu: Ziemia-Księżyc wokół wspólnego środka masy; kulminacja przypływów co 12h27min, czyli w czasie górowania i dołowania księżyca najwyższe fale przypływu występują gdy księżyc jest w zenicie podczas pełni lub nowiu. Jego siła przyciągania jest wtedy wzmocniona siłą przyciągania słońca. Oznacza to prawie 50-cio procentowy jej wzrost. Takie przypływy nazywamy syzygijnymi. Maksymalne wartości przypływy zyzygilijne osiągają w sytuacjach gdy Ziemia jest w peryhelium (najbliżej słońca), a księżyc w perygeum (najbliżej Ziemi). Sławę światową ma zatoka Fundy w Kanadzie nad Atlantykiem (fale pływowe 18m); na morzach półzamkniętych przypływy są praktycznie niezauważalne (w Trójmieście wynoszą ok 4cm) -najpotężniejszy ciepły jest Prąd Zatokowy -ilość wody znajdującej się w obiegu to 0,031-0,037% wszystkich zasobów wodnych ziemi -parowanie=ewaporacja transpiracja (z powierzchni roślin) sublimacja (z powierzchni wody lub śniegu) ok.600 tyś km3 wody paruje rocznie P(precipitation/opad) = E (evaporation) sztucznie znakowano molekuły wody i okazało się, że para wodna może bez kondensacji obiec kulę ziemską (i to nie tylko 1 raz) burzę rodzi najpotężniejsza z chmur: cumulonimbus (cb) centrum aktywności burzowej- wybrzeże Zatoki Gwinejskiej obserwuje sié, coraz wiécej burz, zwiékszenie intensywności opadów, gradu, trąb powietrznych 100 lat temu było około 16-18 dni burzowych lata 50-te:21 lata 90-te:26 prognoza na nasze czasy: 30 (latem burza co 3 dzień) gdy temperatura wierzchołka chmur osiągnie około -28stC, chmury stają się potężnym akumulatorem. Centrum ładunków dodatnich znajduje się w pobliżu izotermy -20stC, a pomiędzy izotermą 0 a -10stC jest ośrodek ładunków ujemnych. Pierwsze wyładowanie zachodzi między nimi. Przeciętne napięcie wyładowańw chmurze wynosi sto milionów voltów, natężenie kilkadziesiąt tysięcy amper. Około 1,5 tyś ludzi ginie rocznie od piorunów, a 10x więcej jest porażonych. w Polsce jest najwięcej na świecie rodzajów konsystencji skał okruchowych, co jest wynikiem działalności wody lodowcowej, rzecznej i jeziornej największe Jez.Śniardwy: 11383ha; głębokość 23,4m najgłębsze: Jez.Hańcza (Poj. Litewskie): gł.102m Wisła: 1068km Odra: 866 km Aby napełnić światowy ocean Wisła powinna nieprzerwanie wlewac doń wodę przez 30 mln lat. Bałtyk o pojemności 22tyś km3 wiślane wody napełnią po 4 tysiącach lat. W każdej kropli wiślanej wody są ślady oceanu i w każdej kropli wody oceanicznej są, co prawda znikomw, ale obecne ślady podróży Wisły przez polskie ziemie. 1. Malta 2. Belgia 3. Polska wody na 1 mieszkańca 1 krowa: 50kg odchodów dziennie (14omln ton rocznie w Polsce do Bałtyku) 1 krowa zanieczyszcza środowisko tak jak 15 aktywnie życiowo osób 2 tony CO2/ 1 mieszkańca/rok – można emitować Polska: 9ton USA:20 ton

"CI, KTÓRZY WRÓCILI Z ZAŚWIATÓW"

Antonio Socci "CI, KTÓRZY WRÓCILI Z ZAŚWIATÓW"; Esprit Niesamowita książka, po której śmierć nie jest już taka przerażająca, a odejście bliskich łatwiejsze do zniesienia...... „Dziś rano przyszło mi na myśl, że obrażamy Boga, gdy nie prosimy Go o cuda. Nie wierzymy w nie i dlatego o nie nie prosimy! Pomówmy szczerze. Popatrzcie na świętych: oni nalegali.” „Bądźcie realistami – proście o niemożliwe” (Albert Camus)

"THE LITTLE BOOK OF ESSENTIAL FOREIGN CHAT-UP LINES"

"THE LITTLE BOOK OF ESSENTIAL FOREIGN CHAT-UP LINES";Jake Harris; Summersdale ...genialna książeczka, wyszukana na ciuchach przez moją mamę:) ubaw po pachy :D "Well, here I am. What are your other two wishes?" "Lo sono qui, eccomi. Quali sono i tuoi due altri desideri?" "Also hier bin ich. Und was waren deine anderen beiden Wunsche? "Voila, je suis la!Quels sont tes deux autres voeux?" "Bueno ya estoy aqui.?Cuales son tus otros deseos?" :)))

ŚLADAMI KSIĘDZA WŁODZIMIERZA SEDLAKA W GÓRACH ŚWIĘTOKRZYSKICH

ŚLADAMI KSIĘDZA WŁODZIMIERZA SEDLAKA W GÓRACH ŚWIĘTOKRZYSKICH Ks. WŁODZIMIERZ SEDLAK Wyd. Continuo, Radom 2001 Pomoc, na konkurs "Śladami ks. W. Sedlaka w Górach Świętokrzyskich"- moje osobiste (a zatem niekoniecznie słuszne) refleksje i zapatrywania na ten niezwykle ciekawy temat....sama może tymi śladami pokroczę, jak Bóg da..... Warto było by najpierw zasugerować, dlaczego właśnie śladami tego człowieka. Kim był, jakie ma to znaczenie dla nas? Odsyłam do samodzielnej lektury (warto, aczkolwiek nie jest to proste zadanie;-)), poniżej luźne moje notatki.... Urszula Sokół PARĘ SŁÓW O AUTORZE Ks. Włodzimierz Sedlak urodził się 31 października 1911 roku w Sosnowcu, zmarł 17 lutego w Radomiu. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1935 roku w Sandomierzu. Studiował na Wydziale Matematyczno- Przyrodniczym na UMCS, gdzie otrzymał tytuł magistra antropologii i pedagogiki). Doktorat zrobił na UMCS pracą "zmienność organizmu jako podstawa biologiczna zachowania". Habilitację zrobił na KULu z biologii teoretycznej. Otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a następnie zwyczajnego. Pracował jako prefekt w Ćmielowie, Siennie (gdzie jest LO jego imienia), na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej na KULu, był kierownikiem Katedry Biologii Teoretycznej (sam ją utworzył, jedyna w Polsce), pracował też w Radomiu. Zajmował się m.in: kapłaństwem; geologią; paleontologią Gór Świętokrzyskich; pochodzeniem życia; teorią slicydów, czyli krzemowych form życia przed fauną węglową; paleobiochemią, paleobiofizyką, bioelektroniką. Opublikował ponad 180 artykułów, kilkanaście książek. Miał poczucie własnej wartości, wielkości (co czasem wywoływało we mnie mieszane uczucia, nie umiem tego uzasadnić.....) “Samemu stanąć w zadumie nad własnym poczynaniem badawczym, z podziwem, że dokonało się czegoś, czego jeszcze nie było.” Miał tu na myśli przede wszystkim swoje dziecko – bioelektronikę, z którą naukowy świat nie chce się zgodzić. Sedlak nie poddał się; powtarza za Ludwikiem Hirszfeldem “ Teoria nie musi być prawdziwa, byleby mobilizowała do badań.” Główne założenia bioelektroniki: 1. Życie jest światłem, czyli falą elektromagnetyczną 2. Świadomość jako strona poznawcza jest światłem. 3. Materia w stanie żywym jest skwantowana. 4. Układ kwantowy jest nieśmiertelny. Giną nośniki, życie trwa i regeneruje się. 5. Życie jako układ funkcjonalny jest materialne, więc podlega skwantowaniu. 6. Życie pracuje “pod napięciem” stanów wzbudzonych. Życie jest rezultatem kwantowego wymuszenia. 7. Życie posiada stany wymuszone kwantowomechaniczne, czyli laserowe. 8. Informacja w stanie kwantowym może być jedynie elektromagnetyczna. 9. Powierzchnie różnorodne graniczące ze sobą odznaczają się elektrostazą, czyli powierzchniowym zgęszczeniem ładunków. 10. Masa wzbudzona elektronów jest materią w stanie plazmowym.Istnieje bioplazma w żywym układzie. 11. Każdy żywy organizm emituje ze swej powierzchni kwanty świetlne. Ma ich wewnątrz układu w nadmiarze. 12. Życie jest wieczne. 13. Dwutakt biologiczny chemoelektroniczny pracuje nieliniowo. Jest więc układem drgającym nieharmonicznie. 14. Związki chemiczne o doniosłej roli biologicznej są już półprzewodnikami. Tak jest z białkami, kwasami nukleinowymi, porfirynami, melaniną. 15. Życie można sprowadzić do interakcji trzech cząstek elementarnych: elektronu, fotonu i fononu w środowisku organicznych półprzewodników. 16. Pola magnetyczne są rozrusznikiem procesów kwantowych życia oraz moderatorem przebiegu procesu witalnego Dlaczego śladami ks. Sedlka? Co to oznacza? O jakie ślady chodzi? Myślę, że z wielką szkodą byłoby koncentrowanie się stricte na geografii obszaru Gór Świętokrzyskich, warto byłoby wziąć sobie do serca filozofię życia, którą proponuje.... PÓJDZMY ZA NIM Góry Świętokrzyskie Sedlaka to skały, odbite w nich ślady pradawnego życia, to rozwijająca się na nich flora i fauna, to szlejące burze (z obserwacji piorunów stworzył pojęcie bioplazmy, czyli występowania stanu zjonizowanego w żywej materii) to także ludzie, ich obyczaje, kulty (np. Słońca), to Bóg. Góry, które zmieniają człowieka (człowiek ma wpływ na środowisko, ale i ono go kształtuje. “ Człowiek dotyka siebie przez dotykaną materię”.) Góry Świętokrzyskie, których wiek oblicza się na około 550 milionów lat (kambr), których ostateczne wydźwignięcie było w dewonie (fałdowanie hercyńskie), pozwoliły ks. Włodzimierzowi odkryć kilka swoich tajemnic. “Bóg wpędził w Góry Świętokrzyskie i zawarłem z nimi przymierze na śmierć i życie (...) Zapędził mnie w te góry Ktoś, bym poznał Jego potęgę miłości i przyjaźni.” Ks. Sedlak odkrył na Łysej Górze piryt (1957) <☺wejście na Łysą Górę, fotka, fotka z okazem pirytu> Podał wyjaśnienie powstania charakterystycznych powierzchni kwarcytowych, spotykanych w Górach Świętokrzyskich, tzw. "powierzchni deszczowych"- takie powierzchnie są wynikiem trawienia glinokrzemianowego podłoża przez pewne gatunki bakterii, glonów i grzybów. <☺fotka przy takich powierzchniach> Poszukuje pierwszych śladów hutnictwa, z okresu halsztatu ok VII w.p.n.e. Odnalazł kawałki stali ze starożytnego wytopu, z tzw. dymarek. Śledzi losy straożytnego hutnictwa w Górach Świętokrzyskich, do zaniku, którego mogli się przyczynić benedyktyni, osiedlający się na Łysej Górze, którzy upatrywali w tym kunszcie ognia nieczystą siłę. <☺wycieczka do muzeum dymarek w Słupi, fotka> Odkrył w Łysogórach fyllit w mułowcach, który jest dowodem śladów życia z prekambru <☺fotka fyllitu>. Obalił teorię, że warstwy kwarcytowe są pozbaione "skamieniałości", poprzez odnalezienie nieznanej dotychczas fauny, zaliczonej do Corallicyathida (archeocjaty). Odnalazł dwa rodzaje fauny: Camptostroma (3 egzemplarze meduzowatych) oraz Helcionella polonica. Obie skamieniałości znajdują się w Muzeum Instytutu Geologicznego w Warszawie. Poszukiwał nad Kamienną hematytu. W Muzeum Przyrodniczo-Leśnym Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Św. Krzyżu oraz w Instytucie Geologicznym, Oddział Świętokrzyski w Kielcach znajduje się wiele eksponatów fauny i flory kambryjskiej podarowanej przez ks. Sedlaka. <☺warto byłoby się tam wybrać> Początek przygody z Górami Świętokryskimi. <☺jedźmy krok w krok> Pociągiem do Suchedniowa-marsz do Wzdołu Rządowego i Szlacheckiego, Wzdół Wiączka - Św. Katarzyna- Łysica (612 m n.p.m) - Łysa Góra- Święty Krzyż (w tym czasie na Św. Krzyżu znajduje się ciężkie więzienie)- Słupia Nowa – Waśniów- Ostrowiec. 10 lat później: Ćmielów-Konary (mogiły pochowanych legionistów)- Przybysławice Kolejna wyprawa: Skarżysko – Kamienna –Ostrowiec; podróż na pierwszym planie z rzeką Kamienną (☺fotka z rzeczką) Posadaj- Łyżwy- Nowy Młynek Włodzimierz Sedlak ukochał Kamienną, “pogodną, jak wiosna życia, rzekę.“ Płynie jak każda woda do morza. Ta rzeka, nie wiadomo dlaczego, przywarła swymi ssawkami do człowieka”; “Kamienna nie na mnie jednego rzuciła czary. Również Leopold Staff (...) lubił wychodzić nad rzekę (...) Śladem przedostatniego zlodowacenia jest pętla Kamiennej pod Bałtowem. W swoim biegu ku rzece Opatówce Kamienna znalazła zasypane koryto, musiała ratowac swe życie (...) żłobiąc swą nieprawdopodobną dolinę od Skarżyska do Wąchocka i dalej się przepychając ku Starachowicom. Nieujarzmiona rzeka. Między Skarżyskiem i Wąchockiem na długości dwunastu kilometrów drapała swe podłoże w formacji triasowej, odsłaniając jak na zamówienie kogoś potężnego, kogo należało uhonorować, swą dolinę (...) Podobno to jedyne na świecie zjawisko wrzynania się rzeki w podłoże tak spektakularne jak odcinek Kamiennej od Skarżyska do Wąchocka, dwunastokilometrowy. Zdjęła pokrywę mezoziczną odgrzebując konglomeraty hematytowe i odsłoniła kilkadziesiąt wyrobisk, które paleolityczny człowiek eksploatował jako odkrywkowe kopalnie tej rudy żelaza o urzekającej krwistej barwie. Na szerokim terytorium ludy, kultury, szczepy, rasy, potrzebowały hematytu do celów kultowych w formie tatuażu na ciele zmarłego, albo na kościach, dając im prawdopodobnie według tamtejszych przekonań życie pozagrobowe, może nawet powrót jako wcielenie w innego człowieka (...) Dlatego bliska i dziwnie droga jest Kamienna, bo wyraża od tysiącleci zmagania człowieka z “nieznanym”, i ona pozostaje zawsze taka sama- Kamienna rzeka.” Ks. Włodzimierz Sedlak zachęca do zobaczenia i pokochania puszczy jodłowej. “Skręcając drogą na Bielnik o parę metrów od niej przechodzi się starożytny wał słowiański. Idąc nim na zachód od bielnikowej drogi, dochodzi się do niebywale posplatanego systemu buków z ich właściwością zrastania się korzeniami i pniami (...) Puszcza jest natchnieniem człowieka, jego życiem naturalnym. Pięknem w sobie.” (☺sprawdzimy to?) Inne ciekawe miejsca dotknięte przez ks. Sedlaka to m.in: Orońsk pod Radomiem, gdzie znajduje się Państwowy Ośrodek Rzeźby i skąd także pochodzą narzędzia krzemionkowe neolitu. Kopalnia rudy w Rudkach (występuje tu hematyt, limonit, piryt, uran); stanowiska hutnicze w Szczygiełkowej Woli i Psarach; na dyslokacjach Słupia Nowa – Łagów, występują rudy żelaza, srebra, ołowiu; między szczytem Łysicy a Skałą Agaty znajduje się kryształ górski, żelazo, hematyt, jaspis; w Przełęczy Kakonińskiej- rudy manganu, takie jak psylomelan i piroluzyt; na szczycie Łysej Góry – piryt;; kamieniołom w Wiśniówce; stary wulkanizm w Prągowcu koło Barda, Daleszycach, Bodzentynie (w miejscu, gdzie była stacja kolejki wąskotowrowej prowadzącej z Zagnańska do Rudek); wieś Podłysica, przez którą płynie rzeczka Dalionka, gdzie można znaleźć mułowce grafitowe, mułowce hematytowe; Sanktuarium w Kałkowie; Doły Biskupie, Doły Opacie, w których znajdziemy kamieniołomy z przemysłem kamieniarskim, ślady po młynarstwie na rzece Świślinie; Witulin z fabryką tektury Marceliny i Jana Gombrowiczów, rodziców Witolda; Nietulisko, gdzie dwukrotnie znaleziono długo składany skarb, złożony z monet rzymskich, świadczący o istnieniu świętokrzyskiego szlaku żelaznego w dorzeczu rzeki Kamiennej. W Nietulisku znajduje się także walcownia z 1846r; zalew na Kamiennej pod Brodami Iłżeckim, z zaporą; osada paleolityczna – Rydno; ruiny wielkiego pieca w Rejowie; ruiny tamy Staszica na Kamiennej- Brody Iłżeckie; stanowiska paleolityczne: Jaskinia Raj, Antoniów, Grzybowa Góra, Świeciechów; Krzemionki Opatowskie- neolityczna kopalnia krzemienia pasiastego; wał kultowy na Łysej Górze; zabytek hutnictwa w Rejowie. (☺jedziemy tam?) Będąc na Łysej Górze warto oddać swe troski Matce Boskiej Świętokrzyskiej od Codziennych Spraw “Ona – Świętokrzyska o rysach pospolitych jak wiejskie dziewczyny z tych Gór. Zapatrzone oczy w Nieskończoność, twarz surowa, ale nie zacięta, uduchowienie pospolitych rysów, nieodłączna ze swym Dzieckiem. Świętokrzyska od Codziennych Spraw. Taka codzienna, kamienna, a przecież nie ziębi. Robi się przy Niej jakoś cieplej i ciszej.” Na Świętym Krzyżu bije dzwon “Maria Joanna” i wtedy: “Góry Świętokrzyskie się modlą.” Włodzimierz Sedlak zachęca do zwiedzania Gór Świętokrzyskich, przedkładając wiele argumentów i nie sposób nie przyznać mu racji. “Powietrze tchnie ciszą, szczęściem, zapomnieniem o człowieczej doli.” Tu znajdują się “całe gołoborza nie z kwarcytu, ale z białego mlecznego kwarcu wykrystaliozwanego promnieniście w duże rozety. Cała masa skalna tutaj jest niepospolitą atrakcją, podobnego kwarcu w ilości stanowiącej całe gołoborze ne spotyka się nigdzie.(...) Nawet ludzie wydają się szczęśliwi, a może jedynie dojrzalsi do tytułu człowieka.” Apeluje jednak, by być uważnym turystą, a nie tylko ździeraczem obuwia. Turystą, któremu nie jest obojętny wiek skał, po których stąpa, wulkanizm, mineralizacja gór itp. Warto w wędrówkę wybrać się samemu, można dowiedzieć się wtedy wiele o sobie, przeprowadzać Soliloquia – rozmowy ze samym sobą (za św. Augustynem); z drugiej strony podróże w towarzystwie też mają wielką wartość: “Oglądane piękno jeszcze przez kogoś, jest bardziej urocze”. “Sanktuarium jest cały świat oglądany tylko codziennymi oczyma. A najbardziej te oto Góry o spłaszczonym subtelnie wierzchołku. Nie przerażające dzikimi wierchami horyzonty. Góry bogate w żelazo, miedź, ołów, srebro, pełne śladów życia sprzed miliardów lat. Góry, które dla ozdoby ubierają się niekiedy w ametyst i jaspis, w chalcedon, kryształ górski, w duże rozety mlecznego kwarcu. Królewskie Góry.” I dalej ks. Sedlak wyznaje: “Dużo zdeptałem ziemi w poszukiwaniu Jego zrozumienia i przeżycia. Nie zapomniałem o Ziemi Świętej i Egipcie, gdzie poszukiwałem Jej. W katakumbach. Na statku i w samolocie. Ale nie spotkałem takiego potencjału błogosławieństwa i łaski, co w tych Górach. W moich Górach.” Pójdzmy teraz śladami życia..... "Przeznaczenie często wymaga decyzji, przeciwnego zapłonu niż tego wygasającego (...) Przeznaczenie chwycone we własna rękę może daleko zarzucić człowieka i wykrzesać z niego nieprzeciętne siły. (...) Precz z przeciętnością. (...) Nie wolno się bać. Nie wolno cię nabierać kwartą z kilkoma innymi jeszcze. Ty osobiście musisz się w kwarcie mieścić. Jest zapotrzebowanie na świecie nie tyle na dyktatury, ile na ludzi o własnym i wyraźnym zarysie psychiki i twarzy. Stawianie żądań sobie to prawdziwy wstęp do indywidualnego traktowania.Niebilionowy człowiek jest przede wszytkim własnym zadowoleniem. (...) Jeśli świat jest chamski, musisz być subtelny. Jeśli karmi się świat proctactwem, trzeba się zdobywać na finezyjny wdzięk. Jeśli się daje słowo mówione światu, to nie w formie orędzia czy ukazu. Z sympatycznym tonem mowy i kulturą słowa. Kiedy inni szokują nowobogactwem i urządzeniem mieszkania bez gustu, a nawet bez folkloru – ty musisz być ułożeniem w twojej jaskini nieprzeciętności smaku, prawdy, umiaru zbytku. Twoja nora jest kuźnią pewnego wyższego standardu niż imponowanie niechlujnym zbytkiem. Mieszkanie jest kuźnią człowieka, a nie muzeum żywego eksponatu twojego ja. Czymś więcej trzeba być w ramach swojego zawodu niż lekarzem wiejskim, który jest specjalistą od wszystkich chorób i żadnej. (…) Czuć się przeznaczonym do niczego, to wystarcza, by się stać człowiekiem wybijanym maszynowo jak kapsle do butelek. Sztuka polega na tym, że chodzi o nadzwyczajność w pospolitym życiu. Jest to dowartościowanie nic nie znaczących ludzi. Dźwiganie bezbarwnych godności swej nicości. Patrzę na zjazdy koleżeńskie sześciedziesięciolatków, siedemdziesięciolatków i więcej. Zgaszeni, bez entuzjazmu, niczym byli. Pozostali niczym do kwadratu. Wegetarianizm zawodu. Warto zadeklamować sobie kiedyś „Odę do Młodości” Mickiewicza – „Sięgnij, gdzie wzrok nie sięga. Łam, czego rozum nie złamie…Orla twych lotów potęga.” W każdym zawodzie jest piana i właściwa treść. Ludzi nie wybija się jak w mennicy bilion. Wybija się jedynie możność pozostania kimś lub nikim. Osobowością obiegową, jak są znaczki obiegowe na poczcie, lub osobistością nieobiegową, jak znaczki – cuda grafiki. Zasada ogólna- zostałem wyposażony we wszystko, aby być kimś. Jeśli nie zostanę kimś, to trzeba szczerze sobie powiedzieć, że jest się dupą. Może przez szacunek dużą literą pisanym? Nie ma szkoły dla kształcenia wybitnych. Zdobywa się to samokształceniem. Naturalne przeznaczenie każdego, o ile nie jest hebesem. Ładne przeznaczenie. Wszystko może temu przeznaczeniu być użyteczne. Człowiek konkretny, jak wyraźnie każdy to może sobie powiedzieć, jest celem egzystencji, a nie jedynie sposobem. Gwiazdy prowadziły zawsze ludzkość naprzód (...) Niepospolite gwiazdy miłują twórczą siłę. Jak Słowacki napisał: “Samotność jest mędrców mistrzynią”. (..) Czas teraźniejszy to jedynie refleksja nad stanem mojego ja. Człowiek tworzy się nieustannie. Do dzisiaj włącznie. I tak będzie zawsze w przyszłości. (...) Człowiek nie posiadał jeszcze myślania i mowy, miał niepokój tajemniczości. Pierwsze obserwacje to zatrzymanie się na zmianach, które dokonywały się na jego oczach. Dręczyło go pytanie – “dlaczego?”. Narzucający się śwait był dla niego intrygą. Dla myślącego badacza i czującego intelektualnie świat pozostał intrygą. Ta zaś jest czynnikiem wyzwalającym myślenie poznawcze. Niespokojna myśl nie spocznie, dopokąd nie odpowie sobie na wezwanie przyrody. (...) Najmądrzej wybierać, to, czego jeszcze nikt nie wyczuł, że może w ogóle istnieć. (...) Kiedy podejmuje zadania często przerastające możliwości. W każdym razie odznacza się fantazją zdolną do wielkiego wysiłku. Nie opada z sił na widok przeciwności. (..) Gdzie i kiedy zdobywa się prawa bycia młodym? Wtedy, kiedy człowiek jest w pozycji zdobywania wiedzy. Kiedy wszystko, mimo trudności, przebiega łatwo i pomyślnie. Kiedy życie człowieka nie jest daremne. Odznacza się polotem, wiarą w swoje siły. Kiedy jest ciągle i ustawicznie w drodze, zdobywając. (..) Bezczynność człowieka jest jego degradacją do śmierci włącznie. Możemy się tylko rozwijać albo zginąć. Innej drogi przed nami nie ma. (...) Człowiek rozwijał się zawsze dzięki trudnościom, poprzez niepowodzenia, pracę męczącą. (...) Charakter jest stanem wymuszenia, jako zaś taki nie może być wyjęty spod beztroski bytowania. To ideał bydła w oborze i obywateli chlewu (...) Może mnie ktokolwiek wyręczyć w sprawach typowych na świecie. W nietypowych nikt mnie nie zastąpi. Tam muszę być cały. Niepodzielny między banalnością i orginalnością intelektualną (...) Kochającym wszytko sprzyja. Góry są tego samego zdania. Nasyciwszy się pięknem Gór Świętokrzyskich, podążając śladami ks. Włodzimierza Sedlaka, warto było by się zastanowić, czy nie przeżyć tej przygody jeszcze kilkakrotnie, na wiele różnych sposobów, śladami wybitnych ludzi: Gombrowicza, Żeromskiego, Staffa, może kogoś nam bliskiego....a może warto wyznaczyć swój własny szlak? Rozpocząć można od wezwania wyrytego w czrnym marmurze na krużganku klasztoru na Świętym Krzyżu: “Pokój Tobie Przechodniu. Wstrzymaj kroki. Kto z pośpiechem doby życia przebiega, może iść dalej. Ciebie jednak proszę, abyś się zatrzymał(..)Następnie za Sedlakiem: ”Uwolniwszy się od spraw mało ważnych- wyruszaj! “ Może największą turystyką jest przejść się po górach i żlebach własnego życia dążąc do człowieczeństwa...Człowiek jest najaktywniejszy, in statu nascendi się rozwija, dzaiła, pogłębia i ustawicznie modeluje w szlachetną postać. W trakcie rodzenia się człowiekiem nabywa cech, które w ogólnym morzu ludzkości nie giną. Nie zmieniają nocy na dzień, ale przecież to roziskrzenie się jednego światła ludzkiego daje jasny krąg rzucony na innych. Turystyka swojego “ja” jest najwyższym wyrazem wszelkiego człowieka. Pozostawić kilka taktów po sobie. Jeden błysk światła. Jakąkolwiek informację o sobie. Najpełniej pojęte życie może być tylko w człowieku.” Można skorzystać z fotografii zamieszczonych w książce.;-)

„STRAŻ NOCNA”

„STRAŻ NOCNA” Terry Pratchett; Prószyński i S-ka; Warszawa 2008 „Prawda! Sprawiedliwość! Wolność! I jajko na Twardo!” Komendant Sam Vimes ze Straży Miejskiej Ankh-Morpork miał wszystko. Ale wrócił do przeszłości, gdy w bibliotekę magów uderzyła błyskawica. Trudne zadanie, ale się go podejmuje, podszywając się pod zmarłego tragicznie swojego nauczyciela Johna Keela. Ma wyśledzić mordercę, który razem z nim przeniósł się do przeszłości, nauczyć swoje młode ja, jak być dobrym gliną i zmienić rezultat krwawej rewolucji; istnieje ryzyko, że jeśli wygra, straci żonę, dziecko, przyszłość. Jocasta Wiggs – z gildii Skrytobójców Lady Sybil- żona Vimesa, spodziewająca się dziecka Willkins – kamerdyner Vimesa Fred Colon- sierżant Straży Miejskiej Nobby Nobbs – kapral Straży Miejskiej Wręcemocny- sierżant, krasnolud, zamordowany przez Kancera Igor- pracownik Straży Miejskiej; patolog i asystent medyczny pani Content- akuszerka Marchewa –pracownik Straży Miejskiej Ping- kapral Straży Miejskiej Prawowity Pierwszy- grabarz Czarnowstążkowcy- Uberwaldzka Liga Wstrzemięźliwości, złożona z byłych wampirów Cudotyłeczek – kapral Ridcully- nadrektor Myślak Stibbons- towarzysz Radicullego Bibliotekarz- człowiek przemieniony w orangutana w wypadku magicznym „Życie w przeszłości nie jest łatwe. Nie można nikomu przyłożyć za to, co zrobi dopiero kiedyś, ani za to, o czym świat dowie się później. I nie można ludzi ostrzec. (…) Można zmienić tylko coś na krawędziach, jakieś drobne szczegóły. Nic nie da się zrobić w sprawach wielkich. Bez musi zakwitnąć. Rewolucja musi wybuchnąć.” Odbierali więźniów od Straży Nocnej, którzy nie przestrzegali godziny strażniczej. doktor Mossy Lawn- pomógł Vimesowi po podróży w czasie, kiedy go okradziono i zraniono nożem w oko Rosie Palm – szwaczka, która pomogła Vimesowi po podróży w czasie Dotsie i Sadie – ciotki cierpienia Tilden- kapitan posterunku, w którym zaaresztowano Vimesa Ryjek- strażnik więzienia, w którym zaaresztowano Vimesa Lu-Tze- sprzątacz; pomagał Vimesowi w przeszłości; mnich historii Lord Winder- rządził miastem; był obłąkany; wszędzie widział Skrytobójców Niewymowni – z Sekcji Specjalnej, która miała wychwystwywać skrytobójców lorda Windera Pani Battye – krawcowa, robi na szydełku Złapkatiusz Swing – wykształcony w Gildii Skrytobójców, dowódca Niewymownych Pierwszy Podejrzany – Sconner, tata Nobbsa Lady Roberta Meserole Windborough Stuk – pracownik Straży Nocnej Ned Coates- kapral Straży Nocnej, umiejący dobrze się bić Cancer został sierżantem Niewymownych Wiglet – pracownik Straży Nocnej Havelock – Vetinari, o przezwisku Zaczepiacz Psów Downey – spalił książkę o maskowaniu Vetinariemu (zemścił się uderzając go w głowę i znakując twarz w pomarańczowe i czarne pasy) Sandra – prawdziwa szwaczka Qu – mnich, który mógłby przywrócić Vimesa do teraźniejszości Rondla Rust – nowy „niedobry” kapitan Straży Nocnej Reg Show – rewolucjonista, bohatersko zginął na barykadzie w walce z Karcerem Swing – Vimes go zabija w walce Niewymowni odpowiadali bezpośrednio przed Patrycjuszem; Cancer został kapitanem Gwardii Pałacowej, gdy patrycjuszem został Snapcase. Pracowali dla niego sierżant Stuk i kapral Quirke. „Chciał wrócić do domu. Chciał tak bardzo, że drżał na samą myśl o tym. Ale jeśli ceną za to ma być sprzedanie tych dobrych ludzi nocy, jeśli ceną jest wypełnienie tych grobów, jeśli ceną jest rezygnacja z walki, z użycia każdej znanej sztuczki…to jest za wysoka.” Gdy wrócił do teraźniejszości złapał Carcera i w uczciwym procesie miał być skazany na szubienicę. Doktor Lawn pomógł urodzić Sybil syna – Sama, za co Vimes solidnie go wynagrodził. Na grobie Johna Keela stawiał jajko na twardo. Patrycjuszem był lord Vetinari.

„SAMOTNOŚĆ W SIECI”

„SAMOTNOŚĆ W SIECI”; Janusz L. Wiśniewski; Prószyński i S-ka; Warszawa 2001 „Ze wszystkich rzeczy wiecznych miłość trwa najkrócej…” Ewa mieszka w Polsce, Jakub w Niemczech. Jej światem jest redakcja telewizyjnych newsów, jego - laboratoria naukowe i sale wykładowe. Dramatyczna historia miłości, która rozpoczęła się na ICQ. Ona – mężatka; On- samotny, po tragicznej śmierci jego ukochanej głuchoniemej Natalii; z krótkim romansem z Jennifer podczas pobytu w Dublinie. „Palce wskazujące obu rąk dwa razy pod obojczyk, potem dwa razy w kierunku rozmówcy. To takie proste…” Kocham Cię- w języku migowym. Internet staje się miejscem spotkań, równie dobrym jak ławka w parku. Pomaga w szczerym wyznawaniu uczuć, radości i smutków. Znajomość pełna czułości, przyjaźni, erotyzmu nie pozbawiona jest dylematów. Postanawiają się spotkać. W Paryżu. On leci z Nowego Orleanu- przez to, że spóźnił się; cudem ocalał z katastrofy lotniczej, gdyż zmuszony został lecieć innym samolotem. To wydarzenie jeszcze bardziej cementuje ich związek. Są szczęśliwi. Po powrocie okazuje się, że jest w ciąży. Postanawia zostać z mężem. Zrywa kontakt z Jakubem, tylko jej syn będzie miał tak na imię. On jest zrozpaczony. Pisze do niej codziennie maile, których ona nie czyta. Rozpaczliwie prosi ją o ratunek. Pozostaje sam. Postanawia na dworcu Berlin Lichtenberg odebrać sobie życie i wrócić do tych, których kocha. Tylko jej tam nie będzie… W książce zawartych jest też wiele ciekawostek naukowych. Sekwencjonowanie DNA, techniki komputerowe, fragmenty życiorysów ludzi nauki. W DNA „Gdyby każda litera A, T, G lub C miała tylko jeden milimetr, to po złożeniu całego kodu w ludzkim genomie w jedno zdanie byłoby ono dłuższe niż cały modry Dunaj. A to przecież najdłuższa rzeka Europy. Żeby takie zdanie przeczytać, potrzeba ponad stu lat. (…) Aby przetworzyć tyle danych trzeba mieć dużo komputerów i dobre programy. Jedna z głównych firm dekodujących genom już dawno ma w swoim laboratorium w Rockville znacznie więcej mocy obliczeniowej niż cały Pentagon. (…) Ilość informacji generowana przez przeciętnej wielkości laboratorium genetyczne jest 20 tysięcy razy większa niż to, co genialny i wyjątkowo płodny twórczo Bach zawarł we wszystkim, co skomponował przez całe swoje życie. (…) 15 ochotników z USA, którym zagwarantowano że pozostaną anonimowi, wyraziło zgodę na wydobycie nitki DNA z jąder ich komórek krwi i spermy. Nitki te są wprowadzane do komórek ulubionej przez biologów laboratoryjnych jąder bakterii E.coli, która rozmnaża się, z ludzkim DNA w sobie, w rewelacyjnym tempie. Kolonie E.coli pompują DNA jak małe fabryki. Nad tymi koloniami poruszają się roboty, które testują powielone przez E.coli DNA i wynajdują najlepsze egzemplarze oraz tną nitkę na 60 milionów krótkich fragmentów. Każdy z takich fragmentów ma nie więcej niż 10 tysięcy par AT lub GC. Fragmenty te przesyłane są do kapilarnych rurek będących częścią wyrafinowanych technologicznie urządzeń do sekwencjonowania genów. (…) Kapilarne rurki zasysają nitki DNA w kawałkach. . Nitki przesuwają się po ściankach kapilar do góry i wydobywają się na zewnątrz szczebel po szczeblu. ATCGCGAT…i tak dalej. Każdy taki szczebel lub para zasad, która wydobyła się ponad krawędź kapilary, natychmiast oślepiana jest promieniami silnego światła laserowego. Ponieważ szczebel to zasada, związek chemiczny, więc fluoryzuje światłem o określonym widmie. Widmo fluorescencyjne pary zasad, która wydobyła się na zewnątrz, zamieniane jest natychmiast na dane cyfrowe i przesyłane do analizy przez programy komputerowe. Światło lasera kierowane na kapilary jest w paśmie częstotliwości błękitu, więc zawsze troche przyciemnione laboratoria sekwencjonujące DNA wyglądają, gdy patrzeć na nie przez szyby, jak tajemnicze błękitne hale z filmów scence fiction.” Dowiadujemy się o Thommym, który przeprowadzał sekcje zwłok Einsteina i cały jego mózg, pokroił na kawałeczki i zakonserwował w formalinie, a na jego miejsce włożył gazety. Poznajemy historię tego, kto naprawdę odkrył strukturę DNA. Była to kobieta Rosalind Franklin, która posłużyła się techniką krystalografii rentgenowskiej. „Dyrektor jej instytutu, John Randall, zaprezentował wyniki badań, a także niepublikowane przemyślenia swojej młodej współpracowniczki na małym koleżeńskim seminarium, w którym uczestniczyły trzy osoby , w tym James Watson i Francis Crick. Krótko po tym, w marcu 1953 roku Watson i Crick opublikowali słynny artykuł, opisujący poprawnie strukturę podwójnej helisy DNA. (…) W 1962 roku Watson i Crick odebrali w Sztokholmie Nagrodę Nobla.” Rosalind zmarła na raka. „Molekuły emocji? Peptydowe receptory smutku otworzyły drogę do mutacji komórek rakowych? Według Pert, a teraz już także i według większości immunologów, smutek i ból mogą zabić tak samo jak wirusy.” Candace Pert też została ograbiona ze swego dorobku naukowego. Ale zawalczyła i wygrała. Świat nauki jest okrutny. „Samotność jest najgorsza” „Samotnym jest się tylko wtedy, gdy ma się na to czas”

„ROZMOWY Z RODZICAMI”

JAMES DOBSON „ROZMOWY Z RODZICAMI” Towarzystwo Krzewienia Etyki Chrześcijańskiej, Kraków; 1990. James Dobson, amerykański psycholog, dzieli się swoją wiedzą i poradami opartymi na doświadczeniu zawodowym, oraz swoim własnym, jako ojca i męża. Książka skierowana jest do dorastającej młodzieży, rodziców, małżonków i osób w wieku emerytalnym. Omawiane są podstawowe problemy związane z wychowaniem dzieci, problemy związane z poczuciem własnej godności, problemy miłości małżeńskiej oraz problemy związane z przekwitaniem. Opisane relacje międzyludzkie, dają się łatwo przełożyć na pracę w szkole, na stosunki: uczeń-nauczyciel – rodzic. Dokonam krótkiej analizy książki, aby w sytuacji, kiedy będzie potrzeba wrócenia do jakiejś wskazówki, móc ją mieć łatwo dostępną. Wychowywanie dzieci W ciągu pierwszych 48 miesięcy życia, trzeba dziecku przekazać dwie ważne wiadomości: Pierwsza- kocham cię bardziej, niż ty prawdopodobnie możesz to zrozumieć. Jesteś moim skarbem i dziękuję Bogu codziennie, że pozwala mi cię wychowywać; Druga- ponieważ kocham cię, muszę nauczyć ciebie posłuszeństwa względem mnie. Jest to jedyny sposób, aby zapewnić ci opiekę i ochronić przed tym, co może ci zaszkodzić. Ważne, aby rodzice dawali swym dzieciom dobry przykład, gdyż „ślady stóp, po których stąpa dziecko, są najprawdopodobniej tymi, którzy zostawili jego rodzice”. Jak postępować z dzieckiem w chwilach tragedii? Oto kilka rad: -Kiedy dziecko, jak każda inna osoba, doświadczy głębokiej straty, nie tylko należy pozwalać mu płakać, ale wręcz zachęcać do płaczu. Dziecko powinno się pocieszać, ale „nie płacz” nie wolno używać. Płacz i łzy są dobre; nie są niczym dziecinnym, czymś, czego trzeba się wstydzić. -Czasem dziecko może potrzebować, aby je pozostawiono samo z jego smutkiem i należy to respektować, ale fizyczny kontakt i pocieszenie są równie ważne jak łzy. - Dziecku należy powiedzieć prawdę – śmierć jest finałem. Mówienie, że mama pojechała na wakacje, powoduje zamieszanie w głowie dziecka i przesuwa na później to, co i tak jest nieuniknione. Trudno jest powiedzieć dziecku „nigdy”, jeśli się wie, że wywoła to płacz, ale na dalszą metę jest to najdelikatniejsze słowo. - Dziecka nie powinno odgradzać się od śmierci; - Dziecko trzeba chronić przed masową demonstracją smutku dużych grup na pogrzebach; - Jeśli śmierć jest traktowana jako naturalna część ludzkiego doświadczenia, wtedy łatwiejsze jest przetrwanie w pamięci dziecka osoby kochanej. Jak pomóc swojemu dziecku w rozwoju intelektualnym? - ludzkie umiejętności znajdują się w krytycznym okresie rozwoju między 8 a 18 miesiącem życia. Doświadczenia dziecka w tym czasie mają wpływ na przyszłe zdolności intelektualne w większym stopniu, niż z okresu wcześniejszego lub późniejszego. -najważniejszym elementem otoczenia dziecka jest jego matka, ma ona największy wpływ na doświadczenia dziecka; -posługiwać się przy dziecku żywym językiem. Zapewnienie rozwiniętego, bogatego w treść życia społecznego dziecka w pierwszych 12- 15 miesiącach to najlepsza rzecz, jaką można zrobić dla zagwarantowania zdrowego umysłu dziecka. - umożliwić poruszanie się dziecka po całym mieszkaniu; - dziecko najlepiej rozwija się w rodzinie ściśle ze sobą złączonej; - rodzice powinni być projektantami i organizatorami środowisk swoich dzieci; - pozwalają swoim dzieciom przerwać sobie na chwilę, np. wymienić uwagi, informacje, itp. - ściśle przestrzegają dyscypliny, okazując jednocześnie wiele uczucia swoim dzieciom. - kompensacja – równoważenie słabości wykorzystując swoje mocne strony /trzeba pomóc je dziecku znaleźć i wykorzystać/, tak pomożemy dziecku rozwinąć poczucie własnej wartości. Nie jesteśmy tacy, za jakich się uważamy… Nie jesteśmy nawet tacy, za jakich nas inni uważają… Jesteśmy tacy, za jakich sądzimy, że inni nas uważają… Rodzice powinni upominać swoje dzieci, kiedy postępują niewłaściwie, ale trzymanie dyscypliny też ma swoje zasady: Trzeba sobie najpierw zasłużyć na prawo wyrażania krytyki, nawet, jeśli rada jest sama w sobie konstruktywna. Określić granice postępowania, zanim zostaną przekroczone. Gdy nastąpi sprzeciw ze strony dziecka reagować ze śmiałym zdecydowaniem. Rozróżniać celowy opór od dziecięcego braku odpowiedzialności. Pociesz i poucz dziecko, gdy minie konflikt. Unikać stosowania wymagań niemożliwych do spełnienia. Niech miłość będzie twoim przewodnikiem! W zasadach i dyscyplinie zachowaj uważną konsekwencję. Twój głos ma być spokojny i opanowany. Złość to rzecz normalna, ale można ją opanować. Złość nie znaczy, że nie kochasz dziecka. Umiej rozpoznać wszelkie pozytywne zachowanie i reaguj na nie, jakkolwiek byłyby małe. Jeśli poszukasz dobrych rzeczy, znajdziesz ich kilka. Unikaj nieustannie negatywnego podejścia: „Przestań”, „Nie rób”, „Nie” Oddzielaj zachowanie, które ci się nie podoba, od dziecka, które lubisz. Ustal dla dziecka bardzo wyraźny plan dnia. Nowe lub trudne zadania najpierw zademonstruj wykonując czynności z krótkimi, jasnymi, łagodnymi komentarzami. Zachowaj cierpliwość i powtarzaj. Spróbuj wydzielić dla dziecka pokój lub część pokoju, która byłaby jego specjalnym terenem. Wykonuj tylko jedną czynność naraz; liczne bodźce uniemożliwiają mu skupienie uwagi na swoim głównym zadaniu. Powierz dziecku jakąś odpowiedzialność, gdyż ma to podstawowe znaczenie w rozwoju. Umiej odczytać sygnały ostrzegawcze dziecka poprzedzające wybuch. Spokojnie interweniuj, aby uniknąć wybuchu, kierując jego uwagę ku czemuś innemu lub łagodnie rozmawiając na temat konfliktu Nie żałuj dziecka, nie dokuczaj mu, nie ulegaj przerażeniu ani nie pobłażaj mu zanadto. Tak wiele jest w życiu sytuacji, kiedy musimy powiedzieć „nie”, że gdy tylko możemy, powinniśmy mówić „tak”. Jedno z najważniejszych zadań rodzicielskich, to opiekować się serdecznie, ale pozwolić odejść. Jeśli coś kochasz, daj mu wolność. Jeśli powróci do ciebie wtedy jest twoje. Jeśli nie wróci oznacza to, że nigdy twoje nie było. Dlaczego nie uczynił Bóg po prostu mężczyzn i kobiet swoimi sługami mającymi za zadanie czczenie Go? Odpowiedź możemy znaleźć w istocie miłości. Bóg dał nam wolny wybór, ponieważ nie ma znaczenia miłość, która nie ma wyboru. „Najlepszym sposobem na to, aby mieć przyjaciela jest być dobrym przyjacielem dla innych”. Nigdy nie rób z innych głupców i nie wyśmiewaj się z nich. Daj im do zrozumienia, ze ich szanujesz i akceptujesz i że ci na nich zależy. Zdobądź się na świadomy wysiłek, aby być wrażliwym na ich uczucia i chronić ich reputację. Szybko odkryjesz, iż wielu będzie odpłacać ci tym samym. Ani technika zakazów autorytetu w wychowaniu dzieci, ani nowsza technika „wszystko wolno”, nie rozwija geniuszu w jednostce, ponieważ żadna z nich nie uczy polegania na sobie samym.” /M.W. Beecher/ Z łatwością można by się załamać z powodu przeciwnych okoliczności wymykających się naszej kontroli, ale można również postanowić nie dać się im. Ode mnie zależy, czy zachowam spokój i równowagę czy też stchórzę. Możemy, chociaż spróbować dać swoim niedoskonałym dzieciom, to, czego potrzebują od nas- swoich niedoskonałych rodziców. Relacje z rodzeństwem: - odpowiedzialnym zadaniem rodziców jest ustanowienie właściwego systemu sprawiedliwości i równowagi sił w domu. - żadnemu dziecku nie wolno nigdy wyśmiewać się z innego w sposób złośliwy. Kropka! Jest to zasada sztywna, od której nie ma wyjątków; - pokój każdego dziecka jest jego terenem prywatnym, jeśli mają wspólny pokój, niech mają swoje w nim miejsce; - starszemu dziecku nie wolno drażnić się z młodszym; - młodsze dziecko nie może dokuczać starszemu; - nie wymaga się od dzieci, aby się ze sobą bawiły, jeśli któreś woli być samo lub z innymi przyjaciółmi; - staramy się pośredniczyć w jak najszybszym rozwiązaniu każdego prawdziwego konfliktu z widoczną bezstronnością i sprawiedliwością. Wychowanie chrześcijańskie: Rodzice, którzy chcą ukazać dzieciom Boga, muszą najpierw pokazać siebie. Jeżeli nie są godni szacunku, wtedy ani ich religia, ani ich normy moralne, ani ich ojczyzna, ani wszelkie ich wartości nie są tego godne. Kilka cytatów biblijnych, mogących pomóc w wychowaniu dzieci: „Dobry ojciec, dobrze rządzący własnym domem, trzymający dzieci w uległości, z całą godnością” (1 Tm 3,4) „Dzieci bądźcie posłuszne w Panu waszym rodzicom, bo to jest sprawiedliwe. Czcij ojca swego i matkę, to jest pierwsze przykazanie z obietnicą: aby ci było dobrze i abyś był długowieczny na ziemi. A wy, ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu waszych dzieci, lecz wychowujcie je stosując karcenie i napomnienie Pańskie!” (Ef 6,1-4) Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim: bo to jest miłe dla Pana. Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły ducha.” (Kol 3, 20-21) „Synu mój, nie lekceważ karania Pańskiego, nie upadaj na duchu, gdy On cię doświadcza. Bo kogo miłuje Pan, tego karze, chłoszcze zaś każdego, którego za syna przyjmuje. Trwajcież w karności! Bóg obchodzi się z wami jak z dziećmi. Jakiż to bowiem syn, którego by ojciec nie karcił? Jeśli jesteście bez karania, którego uczestnikami stali się wszyscy, nie jesteście synami, ale dziećmi nieprawymi. Zresztą, jeśliśmy cenili i szanowali ojców naszych według ciała, mimo, ze nas karcili; czyż nie bardziej winniśmy posłuszeństwo Ojcu dusz, a żyć będziemy!” „W sercu chłopięcym głupota się mieści, rózga karności wypędzi ją stamtąd” (Prz 22,15) „Karcenia chłopcu nie żałuj, gdy rózgą uderzysz – nie umrze. Ty go uderzysz rózgą, a od Szeolu zachowasz mu duszę” (Prz 23; 13 – 14) „ Nie kocha syna, kto rózgi żałuje, kto kocha go – w porę go skarci” (Prz 13,24) „ Rózga i karcenie udziela mądrości: pozostawiony sobie jest wstydem dla matki” (Prz 29; 15) Biblia uczy nas w sposób jasny, że charakterystyczną cechą wszystkich istot ludzkich jest skłonność do buntu i tą skłonnością trzeba się zająć w dzieciństwie, gdy jest ona skierowana przede wszystkim wobec rodziców. Jeśli tej skłonności nie opanuje się w latach dziecięcych, może ona rozwinąć się w ogólny bunt przeciwko wszelkiemu autorytetowi, włączając w to samego Boga. „Człowiek mimo upomnień uparty, nagle dozna klęski – nie ma dla niego lęku.” (Prz 29,1) Dlatego też powinniśmy nauczyć nasze dzieci poddawania się naszemu serdecznemu przywództwu, traktując to jako przygotowanie do późniejszego życia w posłuszeństwie wobec Boga. Często rodzice mają poczucie winy, że tak a nie inaczej wychowywali swoje potomstwo, zrobiliby to inaczej, gdyby mogli tylko cofnąć czas. James Dobson radzi odrzucić od siebie te myśli, skupić się na teraźniejszości i przyszłości, a przeszłość powierzyć Bogu w modlitwie: Panie, Ty znasz moje braki. Znasz moje słabości nie tylko jako rodzica, ale w każdej dziedzinie mego życia. Zrobiłem, co mogłem najlepszego, ale to nie było dostatecznie dobre. Tak jak podzieliłeś ryby i chleb, by nakarmić pięć tysięcy ludzi, tak teraz weź mój nędzny wysiłek i posłuż się nim, aby pobłogosławić mojej rodzinie. Napraw to, co zrobiłem źle. Zaspokój potrzeby, których nie zaspokoiłem. Otocz swymi wielkimi ramionami moje dzieci i przytul je blisko do siebie. I bądź z nimi, gdy będą stały na wielkim skrzyżowaniu między dobrem a złem. Dałem to, co mam najlepszego. Dlatego powierzam Ci moje dzieci i siebie oraz wszystko, co zrobiłem jako rodzic. Owoc tego należy teraz do Ciebie. Autor książki radzi także rodzicom, których dzieci wkraczają w burzliwy okres dojrzewania, podpowiada m.in., co powinny obejmować rozmowy z dzieckiem w tym okresie: - rola stosunku płciowego w małżeństwie; - anatomia i fizjologia mężczyzny i kobiety; - ciąża i proces rodzenia; - mokre sny; - samogwałt; - wina i fantazja płciowa; - miesiączkowanie; - moralność i odpowiedzialność - choroby weneryczne; - drugorzędne cechy płciowe; Jednym z bardzo niepokojących zachowań młodzieży jest sięganie po rozmaite używki, w coraz to młodszym wieku. James Dobson zwraca uwagę na szczególnie niebezpieczne narkotyki: Fakty dotyczące narkotyków: -wszystkie strony, nawet te oddane sprawie legalizacji, otwartej dystrybucji marihuany, są zgodne co do tego, że dzieci, nastolatki, młodzi dorośli, których ciała i umysły nie są jeszcze dojrzałe, podobnie kobiety w ciąży, nie powinny nigdy palić marihuany; - 90% ludzi zażywających mocne narkotyki, takie jak heroina, zaczynało od marihuany; - pięć papierosów z marihuany ma taką samą zdolność rakotwórczą, co 112 zwykłych papierosów - marihuana pozostaje w organizmie osiadając w komórkach tłuszczowych przez trzy do pięciu tygodni. W ciągu całego tego okresu zaznacza się jej ujemny wpływ na aktywność umysłową i fizyczna; - osoba paląca marihuanę regularnie, jest poddana procesowi tworzenia się i magazynowania TAC, toksycznej substancji chemicznej w komórkach tłuszczowych, a zwłaszcza w mózgu. Potrzeba 3-5 miesięcy, aby skutecznie odtruć, regularnego palacza; - ta część mózgu, która umożliwia osobie ogniskowanie, koncentrację, twórczość, uczenie się i konceptualizację na zaawansowanym poziomie w okresie dojrzewania ciągle się rozwija. Stałe zażywanie marihuany przez jakiś czas spowoduje opóźnienie normalnego wzrostu tych komórek mózgu; - kobiety, palące marihuanę cierpią na gwałtowny przyrost w komórkach uszkodzonego DNA. Komórki jajowe są szczególnie podatne na zniszczenia przez marihuanę; - marihuna zmniejsza ilość leukocytów, co obniża odporność i zwiększa ryzyko infekcji i chorób; - jeden papieros z marihuany powoduje zmniejszenie się o 41% zdolności do prowadzenia samochodu. Dwa takie papierosy powodują zmniejszenie się tej zdolności o 63%. Objawy zażywania marihuany: -zmniejszona energia i ambicja; - istotne, jakościowe pogorszenie się pracy w szkole; - zmniejszony zakres uwagi; - osłabione zdolności komunikacyjne; - wyraźne oziębienie w stosunkach towarzyskich: mniejsza troska o uczucia innych; -blada twarz, nieprecyzyjne ruchy oczu, zaczerwienione oczy; -zaniedbanie wyglądu osobistego; -zbyt gwałtowne reakcje na łagodną krytykę; - bierność, zamknięcie się w sobie; Objawy zażywania narkotyków: - zapalenie powiek i nosa; źrenice rozszerzona albo bardzo małe - krańcowe wahania energii -apetyt olbrzymi lub bardzo słaby, może wystąpić utrata wagi - zmienia się osobowość - ciało w marnym stanie, oddech o przykrym zapachu, nie przywiązywanie wagi do czystości - dolegliwości układu pokarmowego: biegunki, wymioty; bóle głowy, podwójne widzenie; zmiana barwy skóry, zmiana postawy ciała -ślady po ukłuciach -rozpadają się wartości moralne, a na nich miejsce powstają nowe idee i wartości - nawiązanie kontaktu z kolegami, którzy odmawiają przedstawienia się, lub odkładają słuchawkę, jeśli odbierają rodzice; - zwiększona tajemniczość w sprawach finansowych lub znikanie z domu pieniędzy lub przedmiotów wartościowych. Praca rodziców nie jest łatwa, ale nie ma odwrotu. Do wyczerpanej i zmordowanej młodej matki mówię: „Trzymaj się mocno! Wykonujesz najważniejszą pracę na świecie!” Rady dla małżonków Dobre małżeństwo to nie to, w którym króluje doskonałość, lecz to, w którym zdrowy punkt widzenia pozwala pominąć mnóstwo problemów „nierozwiązalnych”. Czymkolwiek się zajmują małżonkowie, muszą znajdywać w tym radość i czuć się doceniani. Niezadowolenie może stać się złym przyzwyczajeniem – postawą, która może drogo kosztować, pozbawiając przyjemności życia. „(…) ja, bowiem nauczyłem się wystarczać sobie w warunkach, w jakich jestem. Umiem cierpieć biedę, umiem i obfitować. Do wszystkich w ogóle warunków jestem zaprawiony: i być sytym, i głód cierpieć, obfitować i doznawać niedostatku. Wszystko mogę w tym, który mnie umacnia” (Flp 4, 11-13) „Zewsząd znosimy cierpienia, lecz nie poddajemy się zwątpieniu; żyjemy w niedostatku, lecz nie rozpaczamy, znosimy prześladowania, lecz nie czujemy osamotnieni się, obalają nas na ziemię, lecz nie giniemy.” (2 Kor 4,8-10) Małżonkowie powinni siebie wzajemnie szanować i zauważać wysiłki każdej ze stron. Co najmniej osiem milionów mężów powtarza, co wieczór to samo niewybaczalne pytanie: „Co robiłaś przez cały dzień, kochanie?” Już sam charakter pytania implikuje, że ta niepozorna kobieta wstawszy z łóżka w południe przesiedziała cały dzień przed telewizorem popijając kawę! Ta niepozorna kobieta mogłaby zabić męża za takie słowa” Przepis na szczęśliwsze i zdrowsze życie: - zmniejszyć tempo - nauczyć się z wdziękiem mówić „nie” - oprzeć się pokusie gonienia za wciąż nowymi przyjemnościami, zamiłowaniami, kontaktami towarzyskimi: musicie bronić się z nieustępliwością drużyny piłkarskiej - w obliczu każdego nowego zajęcia należy zadać sobie pytania: *czy jest ono warte naszego czasu? *z czego będzie trzeba zrezygnować, jeśli je przyjmiemy? *jaki wpływ wywrze, na nasze życie rodzinne? - dbać o wypoczynek, sen: zmęczenie, czyni nas wszystkich tchórzami. Uczenie się Uczenie jest ważne, mimo procesu zapominania i dezaktualizacji wiedzy, ponieważ: - szkoła przekazuje wiedzę z różnych dziedzin, ale uczy także samodyscypliny i samokontroli; - nauka jest ważna, ponieważ zmieniamy się pod wpływem tego, czego się uczymy, nawet, gdy później zapominamy fakty. Nauka wywołuje zmiany w procesie oceniania, wartościowania, postawie i koncepcjach; - nawet, jeśli trudno przypomnieć sobie przyswojony kiedyś materiał, uczący się wie, że taki materiał istnieje i gdzie można go znaleźć; - nie zapominamy wszystkiego, czego się nauczyliśmy. Najważniejsze fakty utkwią na zawsze w pamięci i mogą zostać wykorzystane w przyszłości. Mózg ludzki potrafi nagromadzić 2 mld bitów informacji w ciągu całego życia; - uczenie się usprawnia proces dalszej nauki. Każde ćwiczenie umysłu daje nam wskazówki na przyszłość, jak łączyć ze sobą idee i koncepcje, z którymi zetkniemy się później. Dlaczego niektóre dzieci uczą się wolno? - brak stymulacji intelektualnej we wczesnych latach życia (brak książeczek, zabawek, wycieczek do ZOO itp.). Może to spowodować załamanie się systemów enzymowych, działających na prawidłową pracę mózgu. - najlepszym sposobem na zniszczenie samozaufania u naszych dzieci, jest postawienie ich w sytuacji, w której trudno osiągnąć doskonałość, kiedy nieprzystosowanie się jest codzienną rutyną, a poczucie niższości staje się życiową realnością. Takie dziecko może stać się złośliwe w 3 klasie, dzikie w 6, rozrabiaką w liceum i wyrzutkiem w starszych latach. - źródłem wszelkiego poczucia niższości jest porównanie. Pozostawienie w klasie na drugi rok: - niektórzy uczniowie na tym zyskują, szczególnie ci, dla których takie powtórzenie wniesie coś nowego; np.. uczeń, który chorował przez większość roku szkolnego, lub dziecko rozwijające się wolniej (powtórzenie najlepiej w przedszkolu, lub ewentualnie 1 klasa). Pozostawienie w tej samej klasie nic nie da uczniom powolnym (70-90 punktów na inteligencję). Jak postępować z uczniem powolnym? - uczyć je czytać, nawet, jeśli konieczna będzie nauka bezpośrednio z nauczycielem; - powodzenie, rodzi powodzenie. Najlepszą motywacją dla wolno uczącego się dziecka jest to, aby wiedziało, że odnosi sukces. Klasyczny nieudacznik: -nie powodzi mu się w szkole, pomimo jego zdolności do wykonywania pracy. Do wytworzenia sprawności w nauce potrzeba dwóch składników: zdolności intelektualnych oraz dyscypliny wewnętrznej. -pomocą mogą tutaj być rodzice, którzy kontrolowaliby naukę swoich dzieci. Rady dla nauczycieli: - uczniowie nie zaakceptują miłości nauczyciela dopóki nie upewnią się, że jest wart ich szacunku Rady dla osób starszych: 1) nie izolować się „Samotność to nie to, co robią nam inni – to zwykle coś, co robimy sobie sami” 2) nie poddawać się bezczynności 3) nie rozczulać się nad sobą 4) nie rozpaczać Życie duchowe W książce znajdują się także rozważania na temat sumienia i innych aspektów naszej duchowości. Sumienie jest władzą umysłową daną nam przez Boga, która pozwala nam rozpoznać różnicę między dobrem a złem. Wina zaś jest nieprzyjemnym uczuciem pojawiającym się wtedy, gdy naruszymy ten wewnętrzny kod etyczny. Wina jest sygnałem dezaprobaty ze strony sumienia, które w istocie mówi: „Jak ci nie wstyd!” Czasami doświadczamy w życiu różnych odczuć i zastanawiamy się nad ich genezą i znaczeniem. Czy wrażenia, których doświadczamy pochodzą od Boga? Autor radzi by sprawdzić je w następującym teście: 1) biblijności 2) słuszności- wrażenia pochodzące od Boga są zawsze słuszne. Mogą one być przeciwne naszym uczuciom, przesądom, czy naturalnym skłonnościom, ale są zawsze słuszne. Wytrzymają wszelkie próby. Miliony wrażeń zmuszone do odpowiedzenia na to proste pytanie o słuszność rumienią się, wahają, zaczynają się wić, a na koniec ze wstydem uciekają.” 3) opatrzności– jeśli Pan idzie przed nami, otworzy On przed nami wszystkie drzwi, tak że nie będziemy musieli wyważać ich sami. 4) rozsądku – Bóg dał nam zdolność rozumowania nie bez celu, szanuje ją, odwołuje się do niej i wszelkie jego prowadzenie pozostaje z nią w zgodzie.” Obrona życia Bóg zna osobiście każdego z nas, jest przy nas, kiedy jesteśmy płodami, jesteśmy niepowtarzalną jednostką i osobowością: - Anioł Gabriel powiedział o Janie Chrzcicielu: „i już w łonie matki napełniony będzie Duchem Świętym” -Bóg powiedział do proroka Jeremiasza: „Zanim ukształtowałem Cię w łonie matki, znałem cię, nim przyszedłeś na świat, poświęciłem cię, prorokiem dla narodów ustanowiłem cię.” (Jer 1,4) -Bóg do Rebeki: „Dwa narody są w twoim łonie, dwa odrębne ludy wyjdą z twoich wnętrzności i jeden będzie silniejszy od drugiego, starszy będzie sługą młodszego” (Rz 25, 21-23) -Dawid: „Ty, bowiem utworzyłeś moje nerki, Ty utkałeś mnie w łonie mej matki. Dziękuję Ci, ze stworzyłeś mnie tak cudownie, godne podziwu są Twoje dzieła. I dobrze znasz moją duszę, nie tajna Ci moja istota, kiedy w ukryciu powstawałem, utkany w głębi ziemi.” (PS 139, 13-15) Te przykładowe teksty biblijne stanowczo obalają pogląd, jakoby dzieci nie narodzone były pozbawione duszy oraz cech osobowych zanim ujrzą światło dzienne. Bóg nie zostawi nas bez winy za nasze niczym nieusprawiedliwione dzieciobójstwo: „Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi!” „Biada tym, którzy zło nazywają dobrem, a dobro złem, którzy zmieniają ciemność na światło, a światło na ciemności, którzy przemieniają gorycz na słodycz, a słodycz na gorycz! Przeto jak słomę pożera język ognisty, a siano znika w płomieniu, tak korzeń ich będzie zgnilizną, a kiełek ich jak pył porwany się wzniesie, bo odrzucili Prawo Jahwe Zastępów i wzgardzili tym, co mówił Święty Izraela!” (Iz 5, 20-24) Książka „Rozmowy z rodzicami” rzuca nowe światło na wychowanie małych dzieci, buntujących się nastolatków i sprawy życia dorosłego i starzenia. Warto po to światło sięgnąć.

"REWOLUCJA W UCZENIU”

„REWOLUCJA W UCZENIU”- GORDON DRYDEN, JEANNETTE VOS (Wydawnictwo Zysk i S- ka, 2003) Książka niezwykle pomocna nauczycielom, a także uczniom, którzy chcieliby bez większej trudności sprostać wymaganiom współczesnych nauczycieli, a później pracodawców. Podpowiada jak myśleć szybciej i sprawniej, z łatwością przyswajać nowe dziedziny wiedzy, prędko opanowywać języki obce, poradzić sobie z każdym wyzwaniem. Zawiera kilka skutecznych technik przyswajania i porządkowania informacji oraz najciekawsze propozycje edukacyjne z całego świata.   Oto kilka sentencji, zawartych w książce, które mogą stać się myślą przewodnią nauki młodych ludzi i ich nauczycieli: 1. Każdy jest odpowiedzialny za swoje własne wykształcenie. Rzetelnie pracując, wykonując sumiennie swoje obowiązki, jestem w stanie osiągnąć sukces. „Jeżeli potrafisz o czymś marzyć, to potrafisz także tego dokonać” (Walt Disnay) – jeśli tylko czegoś bardzo się pragnie, wszystko można zdobyć. „Nie przepracowałem ani jednego dnia w swoim życiu. Wszystko, co robiłem, to była przyjemność”(Thomas Edison) – nauka też może być przyjemnością, wystarczy zrozumieć jej cel. „Musimy stać się własnymi menedżerami – samodzielnie działającymi, samodzielnie uczącymi się i samodzielnie się motywującymi.”- od naszej pracy, zależy w głównej mierze całe nasze przyszłe życie. „Jedyne głupie pytania to te, których nie zadajesz.” (Paul MacCready - wynalazca)- kieruj swoim własnym rozwojem, zastosuj wszystkie możliwe metody, które pomogą ci się zrealizować. „Nie ma żadnego usprawiedliwienia, by nie stać się wielkim.” (Tom Peters) – wszyscy możemy być dobrzy w tym, co robimy, ale trzeba z siebie dać wszystko. „To, czego nie używasz, zanika” – ćwicz więc swoją pamięć, zdolność kojarzenia i pozostałe funkcje mózgu. „Wielu życiowych rozbitków to ludzie, którzy nie zdawali sobie sprawy, jak bliscy są sukcesu, kiedy się poddali” (Thomas Edison) – nie poddawaj się, jesteś bliski osiągnięcia celu. Walcz! „Porażka to informacja zwrotna” – każde niepowodzenie, ma cię nie zniechęcać, a wręcz przeciwnie mobilizować do podejmowania nowych prób, szukania innych rozwiązań, skoro jedno z nich zawiodło. „Co dziś zrobiłeś, czego nikt inny na świecie jeszcze nie dokonał?” – nic? To weź się w garść i działaj, dżemie w Tobie ogromny potencjał, nie zaprzepaść go. Dzięki Tobie dziś świat może być lepszy! „Pasja + Wizja + Działanie = Sukces” (Marylin King) – bez tych trzech elementów nie osiągniesz zamierzonego celu! Ważne jest, aby każdy uczeń dużo czasu spędzał na wolnym powietrzu, by dotlenić mózg i aby prawidłowo się odżywiał. „Praca mózgu w dużej mierze zależy od tego, co zjadłeś na śniadanie” (Richard M. Restak) - mózg, czerpie energię z glukozy, której bogatym źródłem są warzywa i owoce; - białko (nabiał, mięso, nasiona roślin strączkowych) – jest potrzebne do syntezy ok. 70 neuroprzekaźników; - lecytyna (orzeszki ziemne, soja, kiełki pszenicy) – korzystnie wpływa na pamięć; - chlorocholina - korzystnie wpływa na pamięć; - kw. linolowy (WNKT) – (1 łyżeczka oleju kukurydzianego dziennie) – organizm sam nie potrafi go wytwarzać, niezbędny do produkcji osłonek mielinowych. Niedobór powoduje osłabienie koncentracji, utratę pamięci, poczucie zagubienia, drżenia, halucynacje itp. - żelazo (mięso, warzywa liściaste) – niedobór powoduje: słabą sprawność umysłową, obniżenie zdolności skupiania uwagi, upośledzona pamięć, zdolność uczenia się; - sód (sól) – zapewnia pracę pomp sodowych, niezbędnych w przekazywaniu informacji przez mózg; - potas (banany, pomarańcze, morele, awokado, dynia, pomidory, ziemniaki)- zapewnia pracę pomp sodowych, niezbędnych w przekazywaniu informacji przez mózg; - tłuszcze roślinne i rybie – zawierają kw. foliowy, odżywianie kom. Glejowych; - woda – kawa, herbata, napoje gazowane odwadniają organizm, woda przywraca w nim równowagę. Ważne jest też zapewnienie odpowiedniej ilości snu, w czasie którego podświadomość „łączy się” z wcześniejszymi wspomnieniami, by skonfrontować z nimi nowe informacje. Natomiast kiedy zastanawiamy się głębiej nad jakimś problemem, podświadomość przegląda alternatywne rozwiązania. JAK POPRAWIĆ REZULTATY W NAUCE: → bierz przykład ze sportowców (nie ma błędów, wszystko to trening) → nie bój się marzyć → wyznaczaj sobie konkretne cele i terminy ich realizacji → szybko znajdź entuzjastycznie nastawionego doradcę → najpierw nakreśl sobie ogólny obraz → pytaj! → znajdź główną zasadę → znajdź trzy najlepsze książki napisane przez praktyków, którzy odnieśli sukces w danej dziedzinie → dowiedź się jak efektywnie się uczyć → podczas nauki korzystaj z obrazu i dźwięku → ucz się poprzez działanie → rysuj mapy skojarzeń, zamiast robić liniowe notatki → poznaj łatwe sposoby przypomnienia sobie tego, czego się nauczyłeś → naucz się osiągać stan jednoczesnej gotowości i odprężenia → ćwicz, ćwicz, ćwicz → powtarzaj i rozmyślaj → stosuj metody pomagające łączyć informacje jako punkty zaczepienia dla pamięci → baw się, graj w różne gry → ucz innych → odbądź kurs przyśpieszonego uczenia 2. Rodzice są odpowiedzialni za rozwój intelektualny swoich dzieci, już od dnia poczęcia. „Wszystkie dzieci rodzą się geniuszami, a my przez pierwsze sześć lat ich życia pozbawiamy je tego geniuszu” (Buckminister Fuller)- większość połączeń nerwowych mózgu, kształtuje się w pierwszych latach życia. „Każdy czterolatek potrafi czytać, pisać, literować, liczyć, dodawać, odejmować, mnożyć, dzielić, układać własne opowiadania, rysować, malować i mówić trzema lub czteroma językami – a uczy się tego wyłącznie poprzez gry i zabawę.” – trzeba umożliwić dzieciom dostęp do tak rozwijających zabaw. „Dzieci uczą się tego, czego doświadczają. Dziecko krytykowane uczy się potępiać (…) Dziecko doświadczające litości uczy się rozczulać nad sobą. Dziecko wyśmiewane uczy się nieśmiałości (…) Dziecko zachęcane uczy się wiary w siebie. Dziecko darzone uznaniem uczy się, że dobrze mieć cel. Jeżeli żyjesz w spokoju, twoje dziecko będzie żyło w spokoju ducha.”(Doroty Law Nolte)- atmosfera domu rodzinnego modeluje zachowanie dziecka. 3. Szkoła, nauczyciele są odpowiedzialni za jakość wiedzy nabytej przez uczniów, oraz za pomoc w ich wychowaniu na ludzi dobrych. „Nauka jest najbardziej efektywna wówczas, kiedy sprawia radość”(Peter Kline) – trzeba stosować metody nauczania, takie, aby uczniów ciekawiły. Dzieci mogą „rozpoczynać szkołę jako znaki zapytania, lecz kończyć je jako kropki.” – tak się stać może, jeśli szkoła nie nauczy samodzielności, twórczej nauki i poznawania otaczającego świata. „Im więcej informacji łączysz, tym więcej zapamiętujesz.” – nauczyciel powinien przekazywać uczniom wiedzę w sposób holistyczny, a nie fragmentaryczny. Uczniowie uczą się przez to, co: widzą, słyszą, smakują, dotykają, wąchają, robią. Najefektywniejsza nauka, to będzie więc taka, która będzie angażować jak najwięcej zmysłów, oraz kiedy obie półkule mózgowe będą zaangażowane w proces uczenia. „Kiedy słuchasz piosenki, lewa półkula przetwarza słowa, prawa muzykę.(…) Nie jest więc przypadkiem że z łatwością uczymy się słów znanych piosenek. Nie potrzeba do tego żadnego wysiłku. Uczymy się bardzo szybko, ponieważ w ten proces zaangażowane są obie półkule oraz emocjonalny ośrodek mózgu w układzie limbicznym.” Ośrodek emocjonalny w mózgu jest również blisko związany z systemem pamięci długotrwałej. Dlatego łatwiej zapamiętujemy informacje o wysokim ładunku uczuciowym – np. pierwszą miłość, śmierć kogoś bliskiego. Każdy z uczniów ma swój własny styl uczenia się, oto trzy podstawowe: Uczniowie kinestetyczno – dotykowi (37%) Wzrokowcy (29%) Styl słuchowy: dźwięk, muzyka, mowa (34%) Skuteczność nauki zwiększają niektóre czynniki. Jednym z nich są ćwiczenia relaksacyjne, od których powinny zaczynać się wszystkie zajęcia. Ćwiczenia takie oczyszczają umysł, tak, że podświadomość odbiera niezakłócone informacje i umieszcza je w odpowiedniej „przegródce”. Muzyka barokowa ma tempo podobne do częstotliwości wykorzystywanych przez nasz mózg, gdy znajduje się on w stanie koncentracji i odprężenia jednocześnie. Jest to stan idealny do przyswajania wiedzy. Ważna jest także psychika. Gdy uczeń jest w dobrym nastroju mózg produkuje endorfiny, działające jak naturalne środki uspokajające. One z kolei pobudzają wytwarzanie acetylocholiny – neuroprzekaźnika, powodującego utrwalenie nowych informacji. Stosowanie różnych metod, ułatwiających zapamiętywanie i przyswojenie wiadomości, m.in. → zasada początkowych liter, np. aby zapamiętać nazwy planet, wystarczy nauczyć się zdania: „Moja wiecznie zapracowana mama jutro sama usmaży nam placki” → metoda PMI: PLUS, MINUS, INTERESUJĄCE- wypisuje się wszystkie plusy, minusy i to co jest interesującego w jakimś zagadnieniu. Ważne, aby każdą lekcję kończyła rekapitulacja. Może ona wyglądać w ten sposób, że uczniowie wypisują na kartce jedno zdanie, które uważają za najważniejsze z danej lekcji. Następnie nauczyciel wybiera dwóch uczniów, którzy dyskutują między sobą, aby wzajemnie się przekonać do swej teorii. ZESTAW PYTAŃ WYZWALAJĄCYCH POMYSŁOWOŚĆ: → Co mogę zastąpić i czym? → Jakie nowe kombinacje mogę utworzyć? → Jak mogę to przerobić lub dostosować? → Co mogę powiększyć? → Jak inaczej można to wykorzystać? → Co można wyeliminować lub zmniejszyć? → Co można odwrócić lub przestawić? MODEL PROGRAMU NAUCZANIA: 1. Rozwój osobisty, w tym kształtowanie poczucia własnej wartości i pewności siebie. 2. Umiejętności życiowe, w tym twórcze rozwiązywanie problemów i kierowanie własnym życiem. 3. Uczenie, jak się uczyć i jak myśleć, aby nauka trwała całe życie i sprawiała radość. 4. Nauczanie wiedzy przedmiotowej przy zastosowaniu zasady integrowania przedmiotów.   Spis treści: 1. Przyszłość — 16 głównych tendencji, które ukształtują naszą przyszłość. 2. Tylko to, co najlepsze — 13 kroków wiodących do stworzenia społeczeństwa ludzi uczących się. 3. Poznaj swój zadziwiający mózg — Jesteś właścicielem najpotężniejszego komputera. 4. Przewodnik samouka — 20 początkowych kroków ku szybszej, lepszej i łatwiejszej nauce. 5. Jak myśleć, by znajdować wspaniałe pomysły — Nowy program uczenia siebie i innych twórczego myślenia. 6. Prawidłowy start — Co należy zrobić, aby twoje dziecko było lepsze i mądrzejsze. 7. Najważniejsze lata — Jak wzbogacić inteligencję dziecka od chwili jego urodzenia do ukończenia dziesięciu lat. 8. Tajemnica efektywnej nauki — Jak stworzyć system szkolnictwa nastawiony na sukces. 9. Prawdziwa nauka – szybka i zabawna — Wskazówki dla nauczycieli i instruktorów nowego stulecia. 10. Rób to stylowo — Jak rozpoznać własny styl uczenia się i wykorzystać różne rodzaje inteligencji. 11. Co robić, gdy późno zaczynamy? — Najlepsze światowe programy nadrabiania zaległości i co sprawia, że przynoszą dobre rezultaty. 12. Zapobiegamy porzucaniu szkół przez młodzież — Jak sprawić, by nauka miała większą siłę przyciągania niż narkotyki i grupy przestępcze. 13. Planowanie szkół przyszłości — 12 kroków wiodących ku zmianie państwowych systemów szkolnictwa. 14. Przyszłość świata biznesu — Ogromne możliwości rozwoju dla "uczącej się organizacji". 15. Zrób to! — Każdy kraj może przewodzić rewolucji w uczeniu, możesz i ty.

„REKOLEKCJE Z …ŚW. TERESA Z LISIEUX”

„REKOLEKCJE Z …ŚW. TERESA Z LISIEUX” Constant Tonnelier; Wydawnictwo M; Kraków, 1997 Teresa z Lisieux – Teresa od Dzieciątka Jezus, duchowa przewodniczka na trudne czasy niespełnionych aspiracji XXw. Maria Franciszka Teresa Martin urodzona 2.01. 1873r w Alençon w Normandii (Francja), w rodzinie Ludwika Martin i Zelii Gubin. Ojciec miał sklep zegarmistrzowski i jubilerski, matka robiła koronki „ścieg de Alençon”. Mieli 9 dzieci. Teresa była najmłodsza. 4 zmarło bardzo wcześnie. Teresa, gdy miała 4 lata, umiera jej matka, którą teraz zastępować będzie siostra Paulina, która wstępuje do karmelu. W ślad za nią podążyły: Maria, Celina i Teresa, która mogła wstąpić za specjalną zgodą w wieku 15 lat. Maria Martin spisała wspomnienia z dzieciństwa Teresy. Teresa napisała Rękopis A, B, C, ostatnie rozmowy wydane jako „Dzieje Duszy”. 30.09.1897r- mając 24 lata umiera. 29.04.1923 Pius XI ogłasza ją błogosławioną. 17.05.1925 zostaje ogłoszona świętą. „Jak ktoś maleńki miłowała w ufności i jak ktoś maleńki pozwoliła się kochać.” Ks. Constant Tonnelier jest kapelanem sióstr karmelitanek w Lavas we Francji; wybitny specjalista duchowości karmelitańskiej; autor wielu książek. „Słaby z siebie samego i mocny przez Ciebie: taki jestem” „Pan nie angażuje nas na drodze, która by nas nie budowała” „Wiedza miłości jest zapisana w księdze mojego życia. Muszę odkryć znaki. Pocieszenia – szafuje się nimi wobec małego dziecka, aby ono podążało drogą w najcięższych godzinach, lecz aby wypalić charakter, aby zbudować osobowość, trzeba niekiedy płakać i nie być wcale pocieszanym.” „Jeszcze nie dałem nic, jeśli nie dałem samego siebie.” „Aby miłość była prawdziwa, musi być zawsze wyborem wolnym.” „Życie jest twym okrętem, a nie twym mieszkaniem” „Noc panuje tylko dla tego, kto już nie walczy i opuszcza czuwanie.”

„PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA DLA NAUCZYCIELI”

„PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA DLA NAUCZYCIELI” ZBIGNIEW SKORNY (WSiP; WARSZAWA 1987) I. ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE (str. 31 – 64) 1. Środowisko i jego funkcja wychowawcza. Na środowisko życia danego osobnika składają się: ŚRODOWISKO BIOKLIMATYCZNE – tworzą go: rzeźba terenu, fauna, flora, wilgotność i temperatura powietrza, nasłonecznienie, opady deszczu i śniegu, katastrofy żywiołowe, zanieczyszczenia powietrza itp. Zmienia się ono w zależności od szerokości geograficznej, pory roku, pory dnia itp. Wpływa na samopoczucie, stan zdrowia itp. ŚRODOWISKO FIZYCZNE – związane jest z temperaturą, oświetleniem, natężeniem hałasu, wielkością pomieszczeń, kolorem ścian itp. działającymi w bezpośrednim otoczeniu człowieka np. domu, szkole, pracy. Mogą wywierać korzystny i niekorzystny wpływ na uczenie się, czy pracę zawodową. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE – „ogół grup i jednostek, z którymi w ciągu życia osobnik się styka prywatnie lub publicznie, bezpośrednio lub pośrednio, przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo nazywamy środowiskiem społecznym osobnika” (F.Znaniecki). Interakcje międzyludzkie przyjmują formę współdziałania, wzajemnej pomocy, rywalizacji, konfliktów, antagonizmów itp. U dzieci trzymanych w izolacji od społeczeństwa nie wykształcają się typowe dla człowieka właściwości, takie jak: mowa, chwytanie i manipulowanie przedmiotami, mimiczne ruchy twarzy, umiejętność poruszania się w pozycji pionowej, procesy myślenia. Z drugiej strony oprócz środowiska społecznego, w rozwoju psychicznym dzieci i młodzieży ogromną rolę pełnią wrodzone zadatki anatomiczno – fizjologiczne, własna aktywność oraz wychowanie. Przynależność do grup będących składnikiem środowiska społecznego określa rolę społeczną jednostki. „Rola społeczna, będąca wyobrażeniem miejsca jednostki jako członka zbiorowości, zawiera schematyczne określenie jej związku z innymi członkami oraz zachowania się obowiązującego w różnych schematycznie określanych sytuacjach grupowego życia, ze względu, oczywiście, na konieczność utrzymania grupy jako całości i realizowania przez nią zbiorowych zadań.”(J. Chałasiński). Role społeczne mogą być: - wspólne, które wyznaczają zadania realizowane przez wszystkich członków danej społeczności (np. uczniowie); - indywidualne, jednostka wykonuje specyficzne zadania (np. przewodniczący klasy); Ze względu na rozmieszczenie terytorialne wyróżniamy: → środowisko wiejskie → środowisko małomiasteczkowe → środowisko wielkomiejskie → środowisko rolnicze → środowisko przemysłowe Ważnym składnikiem środowiska społecznego jest też: → środowisko kulturalne, uzależnione od dorobku kulturalnego minionych pokoleń, ukształtowanych przez nie zwyczajów i norm postępowania, sposobów spędzania wolnego czasu, akceptowanego stylu życia. → środowisko wychowawcze – tworzą je poszczególne osoby lub zespoły ludzkie wpływające na rozwój psychiczny i kształtowanie się osobowości dzieci i młodzieży. Może być ono: - naturalnym środowiskiem wychowawczym: jest to rodzina, grupa rówieśnicza, społeczność lokalna, oddziałujące w sposób spontaniczny, często niezamierzony, na osoby pozostające pod ich wpływem. - intencjonalnym środowiskiem wychowawczym: tworzą go instytucje podejmujące zamierzone oddziaływania zgodnie z określonym wzorem, modelem, ideałem wychowawczym. Funkcję taką pełni szkoła oraz różne organizacje dziecięce lub młodzieżowe. Środowisko wychowawcze zawiera składniki: - obiektywne, np. warunki mieszkaniowe, liczebność klasy, wyposażenie szkoły - subiektywne, np. poziom kulturalny i moralny rodziny, atmosfera wychowawcza panująca w szkole. 2. Środowisko rodzinne. Rodzina zapewnia swym członkom: - bytowe warunki egzystencji - wpływa na rozwój umysłowy, społeczny, moralny dzieci i młodzieży, kształtowanie się ich osobowości, internalizację określonych wartości i norm postępowania. - wpływa na tworzenie się „stylu życia”, który jest już ukształtowany u dziecka w wieku 4-5 lat. „Styl życia” manifestuje się w postawach przejawianych wobec osób z otoczenia oraz w sposobie reagowania na napotykane trudności. Kontakty dziecka z matką w pierwszych latach życia wytwarzają model współżycia społecznego, który wpływa również na kontakty nawiązywane z innymi osobami. Rozłąka z rodziną ma wyraźny wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka i powoduje powstanie choroby sierocej, której podstawowymi objawami są: utrata łaknienia, bezsenność, zaburzenia funkcjonowania ukł. pokarmowego, zwiększona zachorowalność i śmiertelność, oraz zaburzenia w zachowywaniu się. Rozłąka taka może wywierać niekorzystny wpływ na rozwój umysłowy i motoryczny dziecka, powodować powstawanie trwałych zahamowań i dewiacji. Niemowlęta z domu dziecka przejawiają w stosunku do niemowląt wychowanych w rodzinie niższy poziom aktywności oraz zaburzony jej rozwój. Rodzina wpływa na rozwój umysłowy dziecka. Rozmowy z rodzicami, książki i prasa znajdujące się w domu rodzinnym, uczestnictwo w różnych imprezach kulturalnych sprzyjają wzbogaceniu wiedzy dziecka, kształceniu jego spostrzegawczości, wyobraźni, zdolności logicznego myślenia. Pozytywną funkcję odgrywa również akceptowanie przez rodzinę wartości wiedzy oraz wysokich kwalifikacji zawodowych. Wskutek niskiego wykształcenia rodziców w środowisku rodzinnym może brakować podniet stymulujących rozwój umysłowy dziecka. Niekorzystny wpływ wywiera również preferowanie w rodzinie wartości materialnych lub wartości prestiżowych łączących się z dążeniem do „wybicia się” oraz zajęcia wysokiej pozycji w hierarchii władzy. Rodzina wywiera wpływ na wytworzenie się określonego systemu wartości. „Rodzina wprowadza dziecko w świat wartości kulturalnych i społecznych, w rodzinie po raz pierwszy dziecko styka się z pojęciami dobra i zła, rzeczy dozwolonych, pochwalonych i potępianych. Rodzice swoim zachowaniem i ocenami ujawniają mu, co w życiu jest ważne, z czym należy się liczyć, w jakich warunkach i w jakim stopniu” (Z. Zaborowski). Ze względu na stosowane metody wychowawcze, niekorzystny wpływ wywiera zarówno nadmierna surowość, stosowanie licznych kar, zakazów i nakazów, jak też wychowywanie zbyt tolerancyjne, pobłażanie wybrykom dziecka, przesadna opieka i troskliwość połączona z ograniczaniem jego samodzielności. Do wadliwych postaw rodzicielskich zaliczymy także: - odrzucenie, będące następstwem niezaspokojenia przez rodziców występującej u dziecka potrzeby kontaktów uczuciowych. Wytwarza to u dziecka stan niepokoju połączonego z wrogością i poczuciem krzywdy, wywołuje występowanie agresji, uporu, negatywizmu, bierności, apatii. - zanik akceptacji, gdy rodzice przestają okazywać dziecku uczucia przejawiane dotychczas. Wywołuje to u dziecka wystąpienie reakcji aspołecznych, nieposłuszeństwa, uporu, braku zdyscyplinowania, agresywnego zachowania w stosunku do najmłodszego dziecka. - niestałość emocjonalna, przejawia się w częstych zmianach stosowanych przez rodziców metod wychowawczych, uzależnionych od ich aktualnego stanu emocjonalnego. - postawa nadmiernie ochraniająca, powstaje pod wpływem stanów lękowych oraz obaw rodziców dotyczących zdrowia dziecka, jego przyszłości, możliwości zachorowania lub zaistnienia nieszczęśliwego wypadku. Jest ona okazywana szczególnie często wobec jedynaków i dzieci przewlekle chorych, powodując ograniczenie ich samodzielności oraz sprzyjając wytwarzaniu się braku zaradności oraz skłonności nerwicowych. - postawa mentorska, przejawiająca się częstym upominaniem dziecka, oraz stałym usiłowaniem korygowania jego zachowania się. Może to prowadzić, do wytworzenia u dziecka zawyżonych aspiracji, nie dostosowanych do posiadanych możliwości, oraz powstania związanych z nimi zaburzeń w zachowaniu się. - postawa autokratyczna, w której rodzice dążą do dominowania nad dziećmi, zmuszając ich do bezwzględnego posłuszeństwa egzekwowanego za pośrednictwem surowych kar. Powoduje to zahamowanie aktywności dziecka, wytworzenie się u niego oziębłości uczuciowej, poczucia krzywdy i wrogości, przemieszczającej się na inne osoby z otoczenia. Prawidłowe postawy rodzicielskie, wpływające korzystnie na proces jego rozwoju, cechują akceptacja, rozwijanie samodzielności oraz umiejętności współdziałania. Na rozwój dziecka mogą wpływać: - zaistniałe w życiu rodzinnym sytuacje urazowe: nieszczęśliwy wypadek, śmierć jednego z członków rodziny, gwałtowny konflikt, alkoholizm itp. - konstelacja rodzinna: posiadanie jednego, dwóch rodziców, macochę, ojczyma; wiek, zawód, pozycja społeczna rodziców; rodzina dwupokoleniowa, wielopokoleniowa; liczba i wiek rodzeństwa. 3. Grupy rówieśnicze. Grupa, to zbiór co najmniej trzech osób kontaktujących się bezpośrednio ze sobą, odczuwających swą odrębność od innych osób z otoczenia, posiadających wspólny system akceptowanych wartości. Członków grupy łączy więź grupowa. W jej wyniku grupa staje się zwarta, spoista, zdolna do skutecznego działania. Dzięki więzi grupowej kształtują się poczucie solidarności z grupą, aprobata jej celów działania oraz uznanie ich za własne. Grupa może pozytywnie oddziaływać na swych członków, gdy staje się stymulatorem czynności prospołecznych, wyraża dezaprobatę dla działań społecznie szkodliwych, pobudza do bardziej efektywnego działania lub podnoszenia jego jakości. Niekorzystny wpływ na wtedy, gdy akceptuje działania społecznie szkodliwe, zachęca do ich podejmowania, toleruje małą skuteczność lub niską jakość wykonywanych czynności. Wyróżniamy: Ze względu na liczebność: →GRUPY DUŻE – członkowie grupy nie znają się osobiście i kontaktują się jedynie za pośrednictwem osób spełniających funkcje kierownicze lub organizacyjne (np. społeczność szkolna). →GRUPY MAŁE – członkowie nawiązują bezpośrednie kontakty interpersonalne (np. uczniowie jednej klasy). Ze względu na instytucjonalne usankcjonowanie: →GRUPY FORMALNE – są wyznaczone przez strukturę organizacyjną danej społeczności, istniejące w niej instytucje społeczne, mają określone zadania oraz system kontroli ich funkcjonowania (np. społeczność szkolna). →GRUPY NIEFORMALNE – powstają spontanicznie. Nie są one organizowane w sposób zamierzony, a ich istnienie i struktura nie są usankcjonowane instytucjonalnie (np. rówieśnicze grupy podwórkowe). 4. Środowisko szkolne. Rozpoczęcie nauki w szkole zmienia główną formę działalności dziecka z zabawy na naukę, oraz narzuca mu nowe obowiązki np. udział w lekcjach, odrabianie prac domowych, koleżeńskość. Szkoła pełni rolę stymulatora rozwoju poprzez współzawodnictwo w nauce oraz w innych formach aktywności podejmowanych na terenie szkoły. Takie współzawodnictwo może mieć jednak negatywne skutki, poprzez wystąpienie rywalizacji i dążenia do osobistego sukcesu, mogącego oddziaływać niekorzystnie na współżycie społeczne w grupie. Można temu zapobiec np. przez organizowanie samopomocy koleżeńskiej, współzawodnictwo grupowe, gdzie celem działania nie jest sukces osobisty, lecz sukces zespołu. Rozwija to poczucie wspólnoty i współdziałania z zespołem, co przeciwdziała rozwojowi tendencji egoistycznych i egocentrycznych kształtujących się pod wpływem współzawodnictwa indywidualnego. Ponadto niepowodzenie zespołowe jest mniej przykre niż indywidualne, a porażka doznana przez grupę nie wytwarza poczucia mniejszej wartości, będącego nieraz następstwem niepowodzeń osobistych. Uczniowie danej klasy, mogą oddziaływać na siebie w sposób korzystny, kiedy krytykuje się takie zachowania jak: lekceważący stosunek do nauki, niewłaściwe zachowanie się na przerwach, zarozumiałość i wywyższanie się, krytykowanie innych na podłożu osobistym, obrażanie się z powodu krytyki, brak koleżeństwa, nieprzestrzeganie czynności, dwulicowość. Ujemne oddziaływanie jest wtedy, gdy uczeń za namową innych podejmuje działania szkodliwe dla niego lub dla innych osób, np. palenie papierosów, zaniedbywanie obowiązków szkolnych, wagary, niszczenie mienia szkolnego. Niekorzystnym zjawiskiem, częstym w szkołach są także: - wzajemne uprzedzenia, manifestujące się nieprzyjaznymi słowami, agresją np. w stosunku do dzieci cygańskich, ze wsi, biedniejszych, mniej zdolnych. - niewłaściwie rozumiana solidarność koleżeńska, przejawiająca się w ukrywaniu przewinień kolegów, oszukiwaniu nauczyciela, podpowiadaniu na lekcji itp. 5. Nauczyciel oraz jego kontakty z uczniami. Rola nauczyciela: - kieruje rozwojem umysłowym i społecznym uczniów; - wychowuje; Cechy dobrego nauczyciela: - umiejętność nauczania; - pogoda, łagodność, cierpliwość; - zainteresowanie uczniami, rozumienie ich; - bezstronność; - sprawiedliwość przy stawianiu stopni i ocenianiu; - demokratyczny styl kierowania klasą, nauczyciel nie narzuca uczniom w sposób apodyktyczny różnych nakazów i zakazów, lecz stara się je uzasadnić, wyjaśnić ich cel i znaczenie. Ważne decyzje są konsultowane z zespołem uczniowskim, co wpływa na wytworzenie się atmosfery współpracy i współdziałania. Autokratyczny sposób kierowania oddziałuje hamująco na aktywność i inicjatywę uczniów, przyczynia się do wytworzenia u nich nieżyczliwej postawy wobec nauczyciela, do niechętnego wykonywania zlecanych zadań. Sprzyja wytwarzaniu się wzajemnej podejrzliwości, niechęci, wrogości. II. POWODZENIA I NIEPOWODZENIA SZKOLNE (str. 129 – 155) 1. Funkcje powodzeń i niepowodzeń szkolnych. Powodzenia szkolne warunkują: - zadowolenie ucznia; - akceptację w środowisku; - zdobycie zawodu i zorganizowanie własnego życia osobistego i rodzinnego; - świadczą o dobrym funkcjonowaniu szkoły; - zapewniają wykształcenie specjalistów niezbędnych dla różnych dziedzin gospodarki narodowej; Powodzenia szkolne uzależnione są od: - procesu nauczania; - umiejętności dydaktycznych nauczyciela; - zastosowanych metod nauczania; - wykorzystywanych pomocy naukowych; - prawidłowego przebiegu uczenia się, uzależnionego od indywidualnych właściwości uczniów; - zdolności i umiejętności uczniów - występujących u uczniów procesów poznawczych oraz procesów motywacji. Proces powstawania niepowodzeń szkolnych przebiega zazwyczaj przez szereg etapów. W początkowej fazie występują stosunkowo nieznaczne braki w wiadomościach i umiejętnościach; ich rezultatem jest opóźnienie pedagogiczne, powodujące wystąpienie sporadycznych ocen niedostatecznych. Towarzyszą temu nieraz zaburzenia neurotyczne oraz trudności wychowawcze, przyjmujące formę agresywności, włóczęgostwa, konfliktów z otoczeniem. Rezultatem tych zjawisk jest drugoroczność, wytrącająca daną jednostkę z normalnego rytmu życia szkolnego i sprzyjająca rozwojowi niedostosowania społecznego. Niepowodzenia szkolne, niepromowanie do następnej klasy pogłębiają istniejące u danego ucznia poczucie małej wartości, umacniają przekonanie o własnej niższości intelektualnej, wpływa hamująco na jego dalszy rozwój umysłowy. Szczególnie ujemne następstwa może pociągnąć za sobą przerwanie nauki, co staje się powodem braku ustabilizowanej pozycji społecznej, zmniejsza możliwości uzyskania pracy i awansu zawodowego, sprzyjając przez to wykolejeniu moralnemu i dostaniu się pod wpływ oddziaływania elementów przestępczych. Niepowodzenia szkolne mogą być powodem powstania zaburzeń nerwicowych, schorzeń psychosomatycznych, prób samobójczych. Klasyfikacja niepowodzeń szkolnych: → ze względu na objawy: - trudności uczniów w zakresie różnych przedmiotów nauczania; - trudności w wypowiedziach ustnych lub pracach pisemnych; - trudności na przedmiotach teoretycznych lub zajęciach praktycznych; → ze względu na przyczyny: - wywołane niedoborami rozwojowymi; - obniżoną sprawnością umysłową; - opóźnieniem pedagogicznym; - brakiem motywacji uczenia się; - defektami wzroku i słuchu; - przewlekłymi schorzeniami i defektami organicznymi; - trudnością w przystosowaniu się do nowego środowiska oraz doznawanymi w nim frustracjami. Sytuacje takie sprzyjają wytworzeniu się postaw lękowych oraz powstałego na tym tle negatywnego stosunku do szkoły. 2. Dojrzałość szkolna a niedobory rozwojowe. Dojrzałość szkolna polega na osiągnięciu takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który umożliwia przystosowanie do wymagań szkoły oraz sprawne wykonywanie zadań wynikających z roli społecznej ucznia. Należą do niej: - opanowanie przez dziecko podstawowych czynności związanych z samoobsługą; - osiągniecie sprawności ruchowej umożliwiającej wykonywanie ruchów palców i dłoni, niezbędnych przy pisaniu i rysowaniu; - uzyskanie właściwego poziomu rozwoju pamięci, spostrzegawczości; - zdolność koncentracji uwagi - posiadanie odpowiedniego zasobu słów; - umiejętność wypowiadania się oraz słownego kontaktowania się z dorosłymi - umiejętność współżycia z innymi uczniami; - umiejętność podporządkowania się poleceniom nauczyciela; - samoopanowanie takich uczuć jak np. gniew czy strach. Trudności w przystosowaniu się do warunków szkolnych bywają uwarunkowane wpływem środowiska rodzinnego. Występują one nieraz u dzieci, których rodzice przejawiają nadmierną troskliwość, które są otaczane zbytnią opieką, wyręczane w wykonywaniu różnych czynności. Dzieci takie przejawiają małą samodzielność i niską odporność na doznawane frustracje. Dzieci rodziców niedostosowanych społecznie lub znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej wykazują natomiast opóźnienie rozwoju fizycznego, niewystarczający zasób słów, zaburzenia w kontaktach społecznych. Niedobory rozwojowe, często uniemożliwiają podjęcie nauki szkolnej. Wyróżniamy: Zaburzenia trwałe i głębokie- to np. kalectwa, upośledzenia, wymagające zapewnienia mu specjalnej opieki wychowawczej. Mikrozaburzenia – „nie dyskwalifikują dziecka jako ucznia szkoły podstawowej, jednakże w sposób istotny przeszkadzają mu w nabywaniu szkolnych wiadomości i umiejętności oraz w podporządkowaniu się przepisom regulaminu szkolnego.”(H. Spionek). Rozwój globalnie opóźniony – niższy od przeciętnego poziom rozwoju w różnych dziedzinach (np. przy upośledzeniu umysłowym). Rozwój częściowo opóźniony – fragmentaryczne deficyty rozwojowe (np. ubytki wzroku czy słuchu). 3. Motywacja uczenia się. Motywacja (zainteresowanie przedmiotem nauki, aspiracje dotyczące ocen szkolnych, poszerzenia posiadanej wiedzy i umiejętności zawodowych, przeświadczenie o ich znaczeniu osobistym i społecznym) działa stymulująco na ucznia, pobudza go do wysiłku w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników. Brak motywacji powoduje, że uczeń nie przeznacza wystarczającej ilości czasu na uczenie się, nie wykonuje prac domowych, a przy odpowiadaniu nie liczy na posiadaną wiedzę, lecz na własny spryt i podpowiadanie kolegów. Przyczyny mogą być różne: przemiany związane z dojrzewaniem płciowym, choroby, inne zainteresowania, przekonanie, że nie warto starać się o uzyskanie pozytywnych ocen szkolnych, a ukończenie szkoły nie stwarza pomyślnych perspektyw życiowych, negatywny wpływ rówieśników, zbyt liberalny lub nadmiernie wymagający nauczyciel itp. Często bywa tak, że uczeń dobrze przygotowany do lekcji, odpowiada na niej w sposób chaotyczny i niewystarczający na pozytywną ocenę. Przyczyną tego mogą być zaburzenia emocjonalne. W sytuacjach trudnych, do których należy odpowiedz ustna na lekcji, klasówka, egzamin, w systemie nerwowym ucznia występują procesy hamowania, dominujące nad procesami pobudzania. Towarzyszą im zdenerwowanie, niepokój, obawa, trema, wpływające dezorganizująco na sprawność umysłową i powodujące, że odpowiedź ustna lub pisemna nie odzwierciedla rzeczywistego stanu wiadomości i umiejętności ucznia. W pracy wychowawczej z uczniem zahamowanym ważne znaczenie mają: jego aktywizacja społeczna, włączanie go do zespołowego działania, do wspólnej nauki i zabawy, przydzielenie mu określonych zadań do wykonania. Pochwały i zachęty wzmacniają wiarę we własne możliwości, przy odpowiedzi pozostawić czas do namysłu, unikać atmosfery niepokoju i zdenerwowania. 4. Defekty wzroku i słuchu. Wady wzroku i słuchu, mogą bardzo utrudniać naukę. Ważną rolę pełni nauczyciel, który jako pierwszy może te wady zauważyć. Wady wzroku objawiają się mrużeniem przez ucznia oczu przy przepisywaniu z tablicy oraz popełnianiem przy tym błędów, zaburzeniami czytania, pisania, liczenia; trudnościami w odtwarzaniu złożonych, niesymetrycznych figur. Towarzyszą temu nieraz skargi na bóle i zawroty głowy. Dolegliwości te znikają po zastosowaniu odpowiednich okularów, umieszczeniu ucznia w ławce bliżej tablicy, przestrzeganiu zasad higieny pracy umysłowej (m.in. nie garbienie się przy czytaniu i pisaniu; czytany tekst powinien być w odległości 30 – 40 cm od oczu; źródło światła nie powinno być zasłaniane piszącą ręką; wysokość ławki, krzesła należy dobrać tak, aby można było siedzieć przy nich w pozycji wyprostowanej, bez zbędnego napięcia mięśniowego; przy dłuższym czytaniu i pisaniu konieczne są przerwy; nie wolno czytać przy świetle słabym i nadmiernym oświetleniu, oraz w pozycji leżącej). Zaburzenia percepcji słuchowej mogą przejawiać się w: - nie odpowiadaniu na pytania nauczyciela; - popełnianiu błędów na dyktandach w zakończeniu wyrazów i literach o podobnym brzmieniu; - gorszej pamięci słuchowej; - trudnościach w koncentracji uwagi na podnietach słuchowych; - trudnościach w odtwarzaniu melodii na lekcjach muzyki; - błędach wymowy, zniekształceniach przy powtarzaniu ze słuchu obcojęzycznych wyrazów i zwrotów. 5. Przewlekłe schorzenia a osiągnięcia szkolne. Nauczyciel powinien znać schorzenia i defekty występujące u uczniów oraz wiedzieć jakie są ich objawy zewnętrzne. Jeśli choremu dziecku „nie zapewni się specjalnej opieki, ucierpi na tym prawdopodobnie jego nauka wskutek niezdolności do znoszenia trudu normalnego życia szkolnego, wskutek konieczności dokonywania zabiegów lekarskich lub wskutek krótkich, ale nieustannych absencji.”(W.D.Wall). Do najczęstszych schorzeń, wpływających na osiągnięcia szkolne uczniów, należą: - schorzenia górnych dróg oddechowych; schorzenia płuc i oskrzeli. Powodują niedotlenienie mózgu, wpływające niekorzystnie na sprawność umysłową wskutek występowania stanów zmęczenia, senności, braku aktywności, trudności w zapamiętywaniu oraz koncentracji uwagi. Stosowane leki, także mogą obniżać m.in. efektywność zapamiętywania. - choroby reumatyczne. Uczniowie chorzy, często przebywają w łóżku w domu lub szpitalu; wykazują zaburzenia zachowania, które świadczą z jednej strony o wzmożonej pobudliwości układu nerwowego, z drugiej zaś o jego asenizacji, wyrażającej się we wzmożonej męczliwości, w niechęci do podejmowania wysiłków, w spadku ogólnej wydolności fizycznej i umysłowej, trudnościach w zakresie społecznego przystosowania się tych uczniów, ich ogólnym rozdrażnieniu i dużej skłonności do popadania w konflikty z otoczeniem. - wady serca. Uczniów charakteryzuje zwiększona męczliwość, zmniejszona wydolność wysiłkowa, poczucie mniejszej wartości, zaniżona samoocena, izolowanie od rówieśników, bierny udział w lekcjach, zwiększona pobudliwość emocjonalna, stany lękowe i depresyjne, braki w nauce spowodowane częstymi i długimi nieobecnościami w szkole. 6. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym oraz nauczanie uczniów dyspanseryjnych. Wczesne rozpoznanie – m.in. poprzez obserwację zachowania ucznia, analizę wypowiedzi słownych oraz wykonanych wytworów. Przeprowadzenie specjalistycznych badań psychologicznych, pedagogicznych, lekarskich – umożliwiają one podjęcie decyzji o dalszym losie ucznia: o umieszczeniu go w szkole lub zakładzie specjalnym lub też pozostawieniu w normalnej szkole, w której przejdzie specjalne postępowanie korekcyjno – wyrównawcze, przeciwdziałające opóźnieniom i zaburzeniom rozwojowym. Zastosowanie „metody dobrego startu” – umożliwia harmonijny rozwój motoryki przez ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej, sprawności manualnej, koordynacji spostrzegania wzrokowego i słuchowego, ogólnej orientacji przestrzenno – czasowej. Dostosowanie procesu nauczania do wydolności wysiłkowej uczniów dyspanseryjnych. Opracowanie indywidualnego programu postępowania korekcyjno – wyrównawczego w odniesieniu do uczniów, wykazujących problemy w nauce i uczniów dyspanseryjnych. Zespołowe metody nauczania – wykorzystywane np. w szkołach znajdujących się w sanatoriach, szpitalach, zakładach leczniczych, w których prócz terapii jest prowadzony proces nauczania. Mogą w nim mieć zastosowanie takie specjalistyczne metody nauczania, jak system daltoński, metoda projektów, metoda ośrodków zainteresowań Decroly’ego. III. ZABURZENIA ROZWOJU SPOŁECZNEGO I EMOCJONALNEGO (str. 156 – 196) 1. Niedostosowanie społeczne i jego rodzaje. „To dziecko należy uznać za niedostosowane, które rozwija się w taki sposób, że odbija się to źle na nim samym albo jego kolegach, a które bez specjalnej pomocy z zewnątrz nie może poprawić swych stosunków z rodzicami, nauczycielami i innymi dorosłymi.”(D.H.Stott). Dziecko niedostosowane: - nie nawiązuje kontaktów społecznych; - jest wyobcowane w grupie rówieśniczej; - popada w konflikty z dorosłymi; - brak mu nawyków współpracy i współdziałania; Przyczyny niedostosowania: - niekorzystny wpływ środowiska społecznego; - oddziaływania wychowawcze będące powodem nieprawidłowego przebiegu procesu socjalizacji. Etapy kształtowania się wadliwych postaw społecznych (J. Konopnicki): - wagary, włóczęgostwo, niepowodzenia szkolne, agresywne zachowanie się; - przestępczość nieletnich, wykolejenie moralne, narkomania. Rodzaje niedostosowania społecznego (D.H. Stott): - wrogość; - zahamowanie; - aspołeczność; Rodzaje trudności wychowawczych (H. Kaja): - trudności związane z zaburzeniami ogólnej aktywności ruchowej i umysłowej; - trudności wywołane zaburzeniami układu nerwowego; - trudności występujące w zakresie kontaktów interpersonalnych (agresywność i nieśmiałość); - trudności związane z zaburzeniami rozwoju społeczno – moralnym (tendencje antyspołeczne i aspołeczne). Rodzaje nieprawidłowo ukształtowanych postaw społecznych(K.Horney): - „ku ludziom” → stałe poszukiwanie kontaktów, brak samodzielności. - „przeciw ludziom”→ potrzeba władzy, dążenie do kontrolowania innych. - „odsuwania się od ludzi” → skłonność do izolacji, bierności społecznej. 2. Dzieci agresywne. Formy agresywności: - kłótnie, bójki, dokuczanie, skarżenie, złośliwe plotki, pomówienia na rówieśników; - dokuczliwe zachowanie, wyśmiewanie, uderzenie rodziców, nauczycieli, obcych; - znęcanie się nad zwierzętami, niszczenie roślin, niszczenie przedmiotów stanowiących cudzą własność. - brak zdyscyplinowania, powodujący naruszanie regulaminu szkolnego oraz różnych norm współżycia społecznego. Rodzaje agresji: - agresja bezpośrednia → skierowana przeciw osobom lub przedmiotom, które były powodem doznanej frustracji; - agresja przemieszczona → skierowuje się na osoby lub przedmioty nie będące powodem doznanych frustracji. - agresja instrumentalna → spełnia funkcję narzędzia umożliwiającego osiągnięcie zamierzonego celu. Przyczyny agresywności: - frustracje, wywołujące poczucie krzywdy, emocji gniewu, wrogości, zdenerwowania; - blokada potrzeby afiliacji, wywołana oziębłością uczuciową rodziców, nadmierną surowością, stosowaniem licznych kar fizycznych; - blokada potrzeby uznania społecznego, spowodowana zbyt częstym upominaniem, wytykaniem wad i braków, stawianiem za przykład dobrze uczących się lub wzorowo zachowujących się kolegów; - blokada potrzeby samodzielności, wywołana zbyt licznymi zakazami i nakazami pochodzącymi od dorosłych, nadmiernym ograniczeniem samodzielności. - proces modelowania → następstwo oddziaływania określonych modeli zachowania się np. rodziców, sąsiadów, kolegów, scen bójek, morderstw, gwałtów w telewizji, książce itp.; - ukształtowane postawy, hierarchia wartości → jeśli rodzice wyznają zasadę „przepychania się łokciami przez życie”, jeśli uważają, że ten ma rację, kto jest silniejszy i sprytniejszy, to u ich dzieci kształtują się podobne postawy, sprzyjające występowaniu zachowań agresywnych, które stanowią wtedy narzędzie skutecznego działania itp. - zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, np. u dzieci nadpobudliwych psychoruchowo, epileptyków, schizofreników, oligofreników, psychopatów. - schorzenia organiczne, np. reumatyzm. 3. Dzieci bierne społecznie. - nie sprawiają trudności wychowawczych, są zdyscyplinowane, nie popadają w konflikty z rówieśnikami; - wykazują słabą dążność do oddziaływania na otoczenie; - brak aktywności, inicjatywy i wytrwałości w dążeniu do celu; - nadmiernie ulegają innym osobom; - wykazują nasiloną potrzebę pomocy i opieki; - wykazują niedostosowanie sposobu działania do zaistniałej sytuacji; - łatwo zniechęcają się niepowodzeniami; - wolniejsze tempo myślenia, zapamiętywania; - ciche, trwożliwe, małomówne, powolne, stroniące od gromady, nie garną się do sportów, żyją własnym, bogatym życiem wewnętrznym; - przewaga procesów nerwowych hamowania nad procesami pobudzania; - często padają ofiarą dzieci agresywnych; nie potrafią skutecznie bronić się; - wykazują trudności w przystosowaniu się do nowego otoczenia; - skłonność do marzycielstwa – sprzeczność między niemożliwymi do spełnienia marzeniami a realną rzeczywistością utrudnia przystosowanie się do niej. Bierność sytuacyjna – uwarunkowana jest obecnie zaistniałą sytuacją, np. wykonywanie przez ucznia szczególnie trudnych zadań, przekraczających jego możliwości. Wiąże się ona z indywidualnym sposobem reagowania na doznawane trudności i niepowodzenia. Może ona przyjmować formę ucieczki z sytuacji trudnej oraz unikania uczestnictwa w różnych formach działania. Bywa to następstwem wcześniejszych przykrych doświadczeń powstałych w trakcie nawiązywania różnych kontaktów interpersonalnych. Zanik aktywności będący następstwem oddziaływania czynników sytuacyjnych może utrzymywać się przez pewien okres. Zmiana przejściowo występującej sytuacji wywołującej zahamowanie aktywności powoduje ponowną aktywizację dziecka. Bierność społeczna – jest względnie trwałą cechą osobowości, która może występować od pierwszych lat życia dziecka. Uczeń taki nie zgłasza się spontanicznie do odpowiedzi, nie prosi nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia, gdy czegoś na lekcji nie rozumie; w kontaktach z kolegami przejawia brak inicjatywy, sam wykonuje różne czynności nie wymagające współpracy i współdziałania; unika kontaktów heteroseksualnych, czemu towarzyszy skłonność do samogwałtu. Przyczyny bierności: - osłabienie organizmu, będące następstwem choroby, niedożywienia, przejadania się, złymi warunkami mieszkaniowymi; - niska samoocena, poczucie mniejszej wartości; - defekty fizyczne, będące następstwem dysharmonii i wrodzonych wad rozwojowych albo doznanych urazów czy przebytych chorób; - defekty urody, wpływające ujemnie na estetykę wyglądu zewnętrznego; - cechy fizyczne, odróżniające daną osobę od otoczenia, np. otyłość, zbyt duży lub mały wzrost, rudy kolor włosów; - niemodny ubiór; - słabo rozwinięte zdolności; - niska pozycja społeczna i niekorzystne środowiskowe warunki życia; - kontakty interpersonalne, w których dziecko pada ofiara złośliwych przezwisk, uwag, drwin; - błędy wychowawcze, nieprawidłowe postawy przejawiane przez rodziców, np. izolowanie się w kręgu najbliższej rodziny, nie przejawianie żadnych kontaktó -w towarzyskich; - zbytnie ograniczanie aktywności dziecka, wskutek czego nie przejawia ono inicjatywy oraz nie AM należycie ukształtowanych nawyków samodzielnego działania. 4. Dzieci nerwicowe. - wykazują zaburzenia w zachowaniu się wpływające niekorzystnie na osiągnięcia szkolne oraz kontakty społeczne nawiązywane z nauczycielami, rodzicami oraz rówieśnikami; - nerwice organiczne, przejawiają się w nieprawidłowym funkcjonowaniu narządów wewnętrznych wywołanym stanem napięcia nerwowego oraz towarzyszącymi mu takimi przykrymi przeżyciami emocjonalnymi, jak obawa i lęk, np. bóle głowy, nudności, wymioty, których uczeń doznaje podczas odpytywania go na lekcji, przed egzaminem i innych sytuacjach stresowych; - przykre przeżycia emocjonalne doznane w ciągu dnia mogą być powodem zaburzeń snu: bezsenności lub męczących, wzbudzających lęk marzeń sennych; - tiki nerwowe; jąkanie się; obgryzanie paznokci; - nadpobudliwość psychomotoryczna- są bardzo ruchliwe, ruchy szybkie, mało precyzyjne, niechętnie zajmują się w ciągu dłuższego czasu jedną i tą samą czynnością; - nadwrażliwość emocjonalna, polegająca na powstawaniu emocji stymulowanych przez słabe, mało znaczące podniety; - dzieci, wykazujące dominację procesów pobudzenia są określane jako hiperreaktywne (mają np. trudności z koncentracja uwagi), a dzieci z przewagą procesów hamowania – jako hiporeaktywne (wykazują zwolnione tempo myślenia, mniejszą gotowość pamięci, występowanie stanów lękowych). Przyczyny zaburzeń nerwicowych: - mikrodefekty centralnego układu nerwowego, wywołane uszkodzeniem płodu przez zakażenie wirusowe lub alkoholizm matki, urazem głowy oraz wylewem śródczaszkowym w czasie porodu; - defekty organiczne oraz przewlekłe schorzenia; - słaby typ układu nerwowego → cechuje go szybkie wyczerpanie się energii nerwowej powodujące łatwe męczenie się oraz związaną z tym mniejszą zdolność do systematycznego uczenia się i sprawnego wykonywania przez dłuższy czas określonych czynności; - czynniki związane z sytuacją życiową, warunkami środowiskowymi; - metody oddziaływania wychowawczego; - urazy psychiczne, np. po napaści, pogryzieniu przez psa, udziałem w jakiejś katastrofie, ciężka choroba lub śmierć bliskiej osoby; - nabywane w ciągu życia doświadczenia indywidualne oraz niekorzystna stymulacja pochodząca ze środowiska społecznego; np. rozbicie rodziny, alkoholizm, stosowanie surowych kar fizycznych; - przeciążenie systemu nerwowego ucznia wskutek zbyt wysokich wymagań stawianych przez nauczyciela; - konflikty w grupie rówieśniczej, w trakcie których dane dziecko staje się „kozłem ofiarnym” będącym przedmiotem napaści, złośliwych przezwisk, drwin. 5. Dzieci kalekie. Kalectwo może przyczyniać się do: - zaburzeń w rozwoju społecznym i emocjonalnym; - przyczyniać się do niepowodzeń szkolnych; - agresywności, lub trwożliwości; - niezdolności do znoszenia trudu normalnego życia szkolnego, np. wskutek częstych nieobecności, spowodowanych koniecznością badań; - usprawiedliwiania się chorobą, unikania wysiłków, na jakie mogłoby się zdobyć; - wykorzystywania swego stanu do niewolniczego przywiązania do siebie członków rodziny i staje się pasożytami w środowisku, w którym mogłoby one odegrać pożyteczną rolę, gdyby było inaczej traktowane; - wystąpienia przykrych stanów emocjonalnych, zahamowania aktywności, izolowania się od rówieśników, wskutek wyśmiewania przez nic, niemożności brania udziału w wielu zajęciach; Rozwój dzieci kalekich jest w dużym stopniu uzależniony od postawy rodziców. Niekiedy rodzice przejawiają brak więzi emocjonalnej z dzieckiem, wstydzą się go, przeciążeni nadmiarem czynności opiekuńczych, traktują dziecko nieżyczliwie oraz dają mu odczuć, że stanowi dla nich ciężar. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą również przejawić się w zbyt troskliwej opiece, ograniczaniu samodzielności dziecka, wyręczaniu go przy wykonywaniu prostych czynności, wyrażaniu mu współczucia, ubolewaniu nad jego losem. Wpływa to niekorzystnie na stan emocjonalny dziecka, pogłębia występujące u niego poczucie mniejszej wartości, utrudnia przystosowanie do sytuacji. W związku z koniecznością częstych hospitalizacji, ćwiczeń rehabilitacyjnych itp. zachodzi często potrzeba psychoterapeutycznego oddziaływania na dziecko, zmierzającego do wytworzenia u niego motywacji stymulującej pokonywanie przeszkód i trudności napotykanych w procesie rewalidacji. W toku postępowania rewalidacyjnego należy również wytworzyć u dziecka przekonanie, że mimo posiadanych defektów jest ono w stanie uczyć się, pracować, korzystać z różnych rozrywek dostosowanych do jego właściwości psychofizycznych. 6. Wagary i włóczęgostwo. Wagary są jednym z przejawów zaburzenia stosunków kształtujących się między uczniem a szkołą. Mogą być pierwszym etapem rozwoju włóczęgostwa, przestępczości, wykolejenia moralnego. Przyczyny wagarów: - obawa otrzymania oceny niedostatecznej; - brak chęci do nauki; - niewłaściwy stosunek do obowiązków szkolnych; - chęć zmiany szkoły; - chęć spędzenia przyjemnie wolnego czasu; - namowa kolegów, chęć zaimponowania im. Włóczęgostwo to często powtarzające się wagary przyjmujące formę dłużej trwającej nieobecności w szkole oraz ucieczek z domu. Powoduje ono znaczne zaniedbanie się w nauce, a nieraz nawet jej przerwanie, stwarza okazje do kradzieży. Włóczęgostwu towarzyszy nieraz popełnianie czynów przestępczych, takich jak napady rabunkowe, gwałty, niszczenie mienia społecznego. Włóczęgostwo sprzyja wytworzeniu się nałogu alkoholizmu lub narkomanii. Może ono również być okazją do podejmowania nierozważnych czynów powodujących zagrożenie dla zdrowia i życia nieletnich, nie zdających sobie sprawy z możliwych konsekwencji swego postępowania. 7. Przestępczość nieletnich, wykolejenie moralne i narkomania. Przyczyny: - wcześniejsze trudności wychowawcze; - opóźnienia szkolne; - ucieczki z domu i szkoły; - konflikty z nauczycielami; - wcześniejsze drobne oszustwa i kradzieże; - brak należytej troski ze strony rodziców; - trudne warunki materialne; - niski poziom moralny rodziny, jej pasożytniczy tryb życia, działalności przestępczej, a nieraz nawet nakłaniania do uczestnictwa w niej; - brak więzi emocjonalnej dziecka z rodzicami, ich nadmierna surowość, częste stosowanie kar cielesnych, impulsywność i zmienność nastrojów emocjonalnych, okazywanie braku zaufania, nieuzasadnione podejrzenia o kłamstwa i oszustwa; - rozbita rodzina, rodzina skłócona i narażona na częste konflikty, rodzina, w której funkcje opiekuńcze spełnia macocha lub ojczym; - indywidualne właściwości nieletniego: poziom jego rozwoju umysłowego oraz struktury osobowości; - zaburzenia neurotyczne i psychopatia; - „niedorozwój moralny”, polegający na niezdolności przeżywania takich uczuć społeczno – moralnych, jak życzliwość, sympatia, współczucie. Towarzyszy temu brak poczucia winy oraz lęku przed konsekwencjami własnego aspołecznego zachowania się; - stany paranoidalne; - zmiany osobowości będące następstwem zapalenia mózgu, epilepsji, psychozy rozszczepiennej; - zaburzenia w procesie socjalizacji; - alkohol; - oddziaływanie grupy przestępczej, która budzi nieraz podziw, imponuje odwagą, sprawnością fizyczną, lekceważącym stosunkiem do dorosłych. 8. Zaburzenia seksualne i wychowanie erotyczne. Rodzaje zaburzeń: - dewiacje → nietypowe sposoby zaspokajania popędu seksualnego; - perwersje → wyrządzają szkody fizyczne i moralne innym osobom; Zaliczamy do nich: - ekshibicjonizm → obnażanie się w obecności innych osób; - fetyszyzm → oglądanie bielizny, przedmiotów należących do płci przeciwnej; - sadyzm → zadawanie bólu fizycznego lub psychicznego partnerowi; - masochizm → uzyskiwanie przyjemności przez doznawanie cierpień pochodzących od partnera; - pedofilia → stosunki płciowe osób dorosłych z dziećmi; - sodomia → stosunki płciowe ze zwierzętami; - homoseksualizm → stosunki płciowe między osobami tej samej płci; - prostytucja; - gwałt; - wczesne rozpoczynanie prawidłowego życia seksualnego; Terapia zaburzeń: - wczesne wykrycie przez rodziców, nauczycieli, opiekunów; - leczenie przez seksuologa, ginekologa, psychiatrę; - uświadamianie seksualne oraz wychowanie erotyczne; - kształcenie kultury uczuć, wytworzenie poczucia odpowiedzialności moralnej oraz dokonywania wyborów zgodnych z akceptowanymi w danym społeczeństwie normami postępowania i wartościami, np. trwałość rodziny, dobro dziecka, dostrzeganie oraz szanowanie uczuć partnera; - taktowna kontrola postępowania młodych, mającej uchronić od nawiązywania przedwczesnych kontaktów seksualnych oraz związanych z tym szkodliwych konsekwencji.